يک گزارش /

تور آسیایی«ملک سلمان»و دور جدیداز«دیپلماسی فشار»عربستان علیه ایران

تور آسیایی ملک سلمان در بر دارنده نکات اساسی راجع به محورهای اصلی سیاست خارجی جدید سعودی‌ها در منطقه است.

کد خبر: ۲۹۲۶۸

تاریخ انتشار:۱۵ اسفند ۱۳۹۵ - ۱۳:۰۰ - 05 March 2017

به گزارش روز پلاس، سفر یک ماهه ملک سلمان پادشاه عربستان سعودی به کشورهای آسیایی که از روز یکشنبه هفته گذشته آغاز شده، مهمترین و بارزترین وجه از سیاست خارجی جدید عربستان را نشان میدهد. وی قرار است به همراه هیئت بلند پایه و گسترده خود قبل از برگزاری نشست اتحادیه عرب در آخر ماه مارس (ماه میلادی جاری) در اردن، تور خود برای سفر به کشورهای مالزی، اندونزی، برونئی، چین، ژاپن و مالدیو را به پایان رساند. به شکلی جالب توجه بعد از سفر ملک فیصل در دهه ۷۰ میلادی این اولین سفر پادشاه سعودی به کشور اندونزی است و همچنین اولین دیدار یک شاه سعودی از کشور ژاپن محسوب میشود.

تور آسیایی«ملک سلمان»و دور جدیداز«دیپلماسی فشار»عربستان علیه ایران

خاندان پادشاهای سعودی معمولا عادت به سفرهای طولانی مدت در خارج از این کشور دارند. برای مثال ولیعهد محمد بن نایف تن‌ها یک سال قبل، حدود یک ماه را در کشور الجزایر سپری کرد. اما این سفر و سفرهای مشابه اغلب سفرهای شخصی و فاقد دیپلماسی عمومی بوده اند. اما اینبار ملک سلمان با دستور کاری جدی و با محورهای دیپلماتیک اقدام به برگزاری تور آسیایی کرده است.

قطعا یکی از مهمترین اهداف برگزاری این تور نشان دادن سلامت و سرزندگی پادشاه سعودی است. ملک سلمان که در ماه دسامبر وارد سن ۸۱ سالگی شده است اخیرا با شایعات زیادی پیرامون سلامت جسمی و هشیاری ذهنی خود روبرو شده بود. این سفر هدف مهمی برای اثبات سلامت جسمی و روان وی دارد و البته به گونه‌ای برنامه ریزی شده است که اقامت‌های تقریبا طولانی مدتی را در کشورهای مورد نظر شامل شود تا فرصت کافی برای استراحت و فراغت شاه سعودی فراهم آورد. برای مثال مدت توقف ملک سلمان در اندونزی ۱۲ روز در نظر گرفته شده است.

اندونزی، برونئی و مالزی از مهمترین کشورهای اسلامی در قاره آسیا هستند. همه آن‌ها برای عربستان سعودی متحدان بالقوه‌ای علیه رقیب بزرگ و منطقه‌ای این کشور یعنی ایران هستند. سعودی‌ها از همه این کشور‌ها دعوت کرده اند تا به اتحاد نظامی آن‌ها بپیوندند که هرچند به ظاهر گفته میشود برای مقابله با تروریسم است، اما در باطن هدفی جز ایران ندارد.

همچنین چین و ژاپن بازار مهمی برای نفت عربستان سعودی هستند. در حالی که با برداشته شدن تحریم‌ها اکنون این بازار برای عربستان با رقابت سخت و شدیدی از سوی ایران مواجه شده است. بنابراین میتوان انتظار داشت که توقف ملک سلمان در این کشور‌ها همراه با عقد قراردادهای تجاری در حوزه نفت باشد.

در این میان دیدار اخیر عادل الجبیر از عراق موضوعی بسیار حائز اهمیت بود و هست. این دیدار بعد از سال ۱۹۹۰ اولین دیدار مهم یک مقام ارشد سعودی از عراق بود. آخرین دیدار مهم قبل از این باز میگردد به دیدار شاهزاده بندر بن سلطان سفیر سابق عربستان در آمریکا. ماموریت وی کاهش تنش میان بغداد و واشنگتن در بهار سال ۱۹۹۰ بود. در تابستان همان سال صدام حسین کویت را اشغال کرد و تهدید به اشغال عربستان سعودی نیز نمود. بعد از آن روابط عربستان و عراق به کلی متحول شد.

عربستان بار‌ها ادعا کرده است که حمله آمریکا به عراق در سال ۲۰۰۳ تن‌ها منجر به پیشرفت منافع ایران در این کشور برای به قدرت رساندن یک نظام شیعی در عراق شده است. برای سالهای بعد از این حمله سعودی‌ها در راستای عدم شناسایی و مشروعیت دادن به دولت عراق، از فرستادن سفیر به این کشور و باز کردن سفارت در آن خودداری کردند. حتی بعد از آنکه در نهایت عربستان اقدام به اعزام یک سفیر به عراق کرد، سال گذشته در پی اتهام زنی هایی به ایران از این کشور خارج شد.

در نتیجه به حق باید گفت که دیدار عادل الجبیر از عراق، یک شیفت اساسی و دراماتیک در رویکرد سعودی‌ها است. امید آن‌ها برای روابط نزدیک با دولت العبادی در عراق میتواند زونه تعادلی اساسی در برابر نفوذ ایران در عراق باشد. البته با توجه به جمعیت زیاد شیعیان در عراق سعودی‌ها هرگز نمیتوانند هم سطح ایران در عراق صاحب نفوذ و اثر گذاری باشند، اما در نهایت میتوانند بخشی از نفوذ خود را در این کشور اعمال کنند.

سفر عادل الجبیر گونه‌ای از پذیرش دیرهنگام واقعیت از سوی عربستان بوده است. برای آن‌ها این امر مسجل شده است که جمعیت سنی عراق در اینده نزدیک قادر به در دست گیری حکومت نخواهند بود. واقعیتی که البته سعودی‌ها تا کنون از پذیرش آن سرباز میزدند.

نشست سران اتحادیه عرب در پایتخت اردن برای پادشاهی سعودی کی نشست و اجلاس بسیار مهم است. عربستان میخواهد در این نشست اتحاد کشورهای عرب و حمایت آن‌ها از ملک عبدالله پادشاه اردن، که یک متحد اصلی و نزدیک به سعودی‌ها در منطقه است را نشان دهد. متحدی که البته در داخل و خارج با چالش‌های زیادی روبرو است. به نظر میرسد که تور آسیایی ملک سلمان و رهیافت منعطف دیپلماتیک سعودی‌ها در رابطه با عراق، سنگ‌های زیرین سیاست خارجی جدید سعودی‌ها برای یک تحول بزرگ در نشست ۲۷ مارس در اردن است.