هنرروز/

«گناه فرشته» روایت تقابل دو جهان‌بینی/ وقتی فرشته در محاکات و مخمصه افتاد

به واقع، خط روایی-تمثیلی داستان در محدوده‌ی «الگوی سفر قهرمان» جوزف کمپل(اسطوره شناس و دین شناس آمریکایی) در حرکت می کند، یعنی همان سه مرحله‌ی آشنای گسست-تشرف-بازگشت.
کد خبر: ۲۹۳۴۵۲
تاریخ انتشار:۰۲ فروردين ۱۴۰۳ - ۱۵:۵۱ - 21 March 2024

به گزارش صفحه «هنر روز» روزپلاس، در اواخر دهه هفتاد خورشیدی، استاد یوسفعلی میرشکاک، شاعر و نویسنده نامی، زمانی در تحلیل فیلم سینمایی «آدم برفی»(داوود میرباقری) در مجله‌ی دنیای تصویر، نوشت که به دنیا از ساحت «تاویل» می نگرد و وقتی پای نقد اثر هنری در میان باشد، این اصل از همیشه برایش صادق‌تر است.

تاویل به معنی «بازگرداندن هر چیز به اصل خود» و معبری است برای یافتن معانی حقیقی تمثیل‌ها و نمادها. برخی فیلم‌ها و سریال‌ها چنین طلب می کنند که به قول استاد میرشکاک، از منظر تاویل به آن‌ها نگریسته شود، چرا که بیش از این که بازنمود امور واقعی و اصطلاحا رئالیسم صرف باشند، تصویرگر تماثیل و استعارات و نمادها هستند.

«گناه فرشته» روایت تقابل دو جهان‌بینی/ وقتی فرشته در محاکات و مخمصه افتاد

یوسفعلی میرشکاک در کنار سروش صحت

سریال «گناه فرشته»(حامد عنقا) دقیقا در همین مقوله می گنجد، چرا که جهان نمایشی محدود آن، با شبکه‌ی روابط نسبتا کوچک تو در تو که همه کاراکترها یا در گذشته یا در حال تنه به تنه هم می سایند و جایی سر از زندگی یکدیگر در می آورند، ساختار و میزانسن تئاتری غالب بر سریال و...همه نشان از این وجه نمادین و تمثیلی در ذهنیت فیلمساز دارد. 

«گناه فرشته» روایت تقابل دو جهان‌بینی/ وقتی فرشته در محاکات و مخمصه افتاد


حامد تهرانی(شهاب حسینی) باید که در این مغاک، خواسته و ناخواسته، در می افتاد تا جان و جهانی دوباره به دست آورد. باید که علقه‌ها و پیوندهای او با «حامد تهرانی»، وکیل موفق و تراز، از یک خانواده ظاهرا اشرافی، یک به یک گسسته می شد تا در دل بحران، خود واقعی خویش را دوباره بازیابی کند.

او سال‌ها، گرچه ظاهرا علی‌رغم میل خود، در سایه‌ی پدرش زیست و اکنون باید آخرین التماس او به پدر برای نجات «عشق» نویافته، بی‌نتیجه می ماند تا حامد تهرانی چاره‌ای جز ایستادن روی پاهای خود نداشته باشد.

«گناه فرشته» روایت تقابل دو جهان‌بینی/ وقتی فرشته در محاکات و مخمصه افتاد

به واقع، خط روایی-تمثیلی داستان در محدوده‌ی «الگوی سفر قهرمان» جوزف کمپل(اسطوره شناس و دین شناس آمریکایی) در حرکت می کند، یعنی همان سه مرحله‌ی آشنای گسست-تشرف-بازگشت.

او با انگیزه‌هایی در آغاز مبهم، وارد یک بازی پیچیده می شود تا نادانسته و ناخودآگاه از پیله‌ی تصویر بازنمایی شده از خود به عنوان یک یقه‌سفید کلانشهری موفق به لحاظ مالی و حرفه‌ای که یک زندگی زناشویی موفق «غالبی» و باسمه‌ای را اداره می کند، جدا شود و به سطحی فراسوی شخصیت کنونی خویش، به سطح «حقیقت» وجودی خود برسد.

تلاطم‌هایی که نام و اشتهار و اعتبار او را به خطر می اندازد و او را شهره و رسوای خاص و عام می کند، همان مقدمه‌ی تشرف است و عجیب این که، «الهه‌»ای که این بار قهرمان به دیدارش نائل می شود، نه یک فرشته‌ی نورانی از ماوراء، که یک دختر معمولی از طبقه‌ی فقیر است که داغ ننگ یک قتل روی ناصیه‌اش سنگینی می کند. با این حال، یک نوع پاکی و بی‌الایشی معصومانه در وجود همین دختر متهم به قتل است که به سان کاتالیزور «تحول» حامد تهرانی عمل می کند. 

«گناه فرشته» روایت تقابل دو جهان‌بینی/ وقتی فرشته در محاکات و مخمصه افتاد

«گناه فرشته» روایت تقابل دو جهان‌بینی جبرانگار-اختیارمدار نیز هست. عماد، گرچه کمی گل‌درشت، نماد این دیدگاه است که ایمان و عقیده‌ای راسخ به سیطره‌ی جبری نیروهایی فراتر از خواست بشر بر زندگی فردی و اجتماعی انسان‌ها دارد و خود او نیز از وجه نمادین و در قلمرو خویش، بازنمود همین نیروهای جبری است که ظاهرا سررشته‌ی همه‌ی امور به او ختم می شود. به نظر می رسد که آرامش و طمانینه‌ی بعضا اعصاب‌خردکن عماد نیز برخاسته از همین بینش عمیق و آهنین او به جبریت حاکم بر سرشت و تقدیر بشر است، چنان که گویی خود را نیز تنها یکی از چرخ‌دنده‌های این ساز و کار هولناک و خفقان‌آور می بیند.

او در مواجهه با همه‌ی شخصیت‌های داستان که دیر یا زود به دیدارش می شتابند، تلاش دارند همین دیدگاه خود را به دیگران بباوراند و به واقع حقنه کند تا دست و پای بیخود نزنند.

ما لُعْبَتِکانیم و فلک لُعبَت‌باز،

از روی حقیقتی نه از روی مَجاز؛

یک‌چند درین بساط بازی کردیم،

رفتیم به صندوقِ عدم یک‌یک باز!

حتی این که در پایان قسمت سیزدهم، می بینیم که حامد، که زمانی در رقابت عشق با نوید، مهتاب را به دست آورد و داغی بر دل او گذاشت، حال برای نجات عشق نویافته‌اش(فرشته) چاره‌ای جز دست زدن بر دامان نوید ندارد، خود اشارتی بر همین حال و هوای جبرگرایانه است.

«گناه فرشته» روایت تقابل دو جهان‌بینی/ وقتی فرشته در محاکات و مخمصه افتاد

«مشفق»، به عنوان رفیق، مرشد، مشیر و مستشار حامد، 14 سال پیش تلاش کرد با با این شبکه‌ی جبری مسیطر بر روابط و تقدیر انسان‌ها در بیافتد، اما پر و بال ریخت و اکنون در گوشه کافه نان و ماست خود را می خورد. او باز به اصرار حامد وارد بازی می شود، اما چنان زخم عمیقی خورده که هنوز بسیار محتاط و محافظه‌کار است، با این حال آن قدر خراب رفاقت هست که با کمی فاصله در پی حامد وارد این بازی شود. حامد اما هنوز می انگارد که می تواند اراده خود را به شرایط تحمیل کند و خلاف بودن باورهای عماد را به او اثبات نماید. معمای سریال به نوعی همین است که آیا حامد در این رسالت شخصی که ناخواسته بر گردن خود یافته است، توفیق می یابد یا این که در نهایت آبرو و حیثیت و عشق سابق و لاحق(هردو) را باخته تسلیم جبر می شود.

«گناه فرشته» روایت تقابل دو جهان‌بینی/ وقتی فرشته در محاکات و مخمصه افتاد

در این مسیر، وجود رفیق و همنفسی چون مشفق(مهدی سلطانی) به شدت غنیمت است. او شاید به نوعی همان «رفیقی» است که هر کسی به گوش شنوای او، تجربه‌، مرام و معرفت و کنج دنج و خلوت کافه‌اش و «دیزی» مجردی که بار گذاشته، در هنگام بحران‌های روحی و عاطفی خود شدیدا نیاز دارد. درویش‌مسلکی، تیپ هیپی‌وار و سکون و طمانینه و اعتماد به نفسی که حاصل از زخم‌های ناگفته‌ی قبلی است، یک هاله‌ی اسطوره‌ای از رفاقت(به سبک آثار مسعود کیمیایی) به گرد مشفق کشیده است.

از دیگر سو، اگر «فرشته»ی سریال، زیر سایه‌ی سنگین و غلیظ اتهام قتل، نیمه‌ای تاریک و نیمه‌ای روشن دارد، «گناه فرشته» یک فرشته‌ی واقعی دارد که نور معصومیت او، پرتوی از روشنی بر فضای چرک و مسموم بزرگسالی می اندازد. نفس بازغی، هر اندازه که سریال جلوتر می رود، ، بیشتر اثبات می کند که انتخابی بی‌نقص برای نقش «تینا»(دختر نوجوان حامد و مهتاب) بوده است. رابطه‌ی عاطفی عمیق میان پدر و دختر، به خوبی در رابطه‌ی حامد و تینا مصداق یافته است و او در نقطه‌ی اوج درام، با همه‌ی شکنندگی و معصومیت و خامی، تبدیل به تکیه‌گاه روحی و عاطفی پدر می شود.

«گناه فرشته» روایت تقابل دو جهان‌بینی/ وقتی فرشته در محاکات و مخمصه افتاد

حامد تهرانی، وکیل مبرز و نامی دیروز، امروز در این محاکات و مخمصه‌‌ای که دست در گریبان او انداخته، چنان شکننده و خام و کم‌تجربه جلوه می کند که برای اثبات درستی انتخاب خود در عشق به فرشته، تینای 14 ساله را واسطه قرار می دهد. او در اقدامی که به تعبیر مشفق، چیزی جز «هذیان عشق» نیست، تینا را به ملاقات فرشته در زندان می برد، چرا که تینا از یک سو تنها کسی است که از روی عاطفه‌ی عمیق به پدر او را بابت افتادن داستان عشق به موکلش مواخذه نمی کند، و از سوی دیگر(به گمان حامد) در معصومیت و بی‌آلایشی با فرشته مخرج مشترک دارد. حامد، اکنون در گردابی افتاده که از هیچ‌کس تاییدی اخلاقی، روحی و عاطفی دریافت نمی کند(حتی از مشفق) و از همین رو، روی نیاز به سمت تینا می آورد و با بردن او به دیدار فرشته، به دنبال گرفتن یک «تایید» است و تایید دختر برای پدر، بزرگ‌ترین و ارزشمندترین برات است. 

بازگشت به ابتدای صفحه
ارسال به دوستان
ارسال نظر
روایت تصویری
نگاه دوم
پیشنهاد سردبیر
پربازدیدها

رسوایی کلاه آبی‌های آلمانی در ماجرای ربایش دریانورد لبنانی

هلاکت یکی از مزدوران «آنتوان لحد» در حمله موشکی حزب الله

رویترز: قطر رسما تعلیق میانجیگری خود را اعلام کرد

ترامپ از خیر تجزیه گوگل می‌گذرد

آغاز ضرب سکه با تاریخ سال بعد از ۱۵ اسفند ماه / کاهش حباب سکه

 هدف نهایی، توقف جنگ و خونریزی در فلسطین و لبنان است/ به دنبال آتش‌بس دائمی هستیم

ترامپ فرمان‌های اجرایی بایدن را لغو می‌کند

قیمت جهانی طلا امروز ۱۹ آبان/ هر اونس طلا ۲۶۸۴ دلار و ۷۷ سنت

مصوبه آزاد سازی واردات آیفون به گمرکات کشور ابلاغ شد

فیلم مفاخر ساخته شود، این‌ها مثل جومونگ خیالی نیست

صدای بلند پیشرفت در دالان‌های آوردگاه نانو/محصول جهانی می‌سازیم

شبکه «میر» روسیه به «شتاب» ایران وصل می‌شود/ کارت‌های ایرانی در خودپرداز‌های روسیه قابل استفاده خواهد شد

سقوط آزاد بهای نفت/ طلا ارزان شد

۱۰ کشور برتر در شاخص‌های فناوری و نوآوری معرفی شد/ رتبه ایران در میان کشورهای اسلامی

دانشگاه‌ها زیر ذره بین آخرین رتبه بندی تایمز/ تعداد حضور افزایشی؛ رتبه برخی کاهشی

ماجرای برهنگی یک زن در‌ محیط دانشگاه چیست؟ فشار روانی پس از متارکه

«اخلاق» باید یکی از ملاک‌های اصلی دختران و پسران برای ازدواج باشد/اهمیت خلقیات در ازدواج

عقب نشینی مدیر شبکه تی آر تی ترکیه از اظهارات ضد ایرانی خود

داروهای لاغری اعتیادآور/ فروش در آرایشگاه‌های زنانه

بیماری‌های خطرناک در کمین افراد چاق/ از افسردگی تا سرطان‌ها

اشتباه مرگبار نتانیاهو و جهنمی که برای اسرائیل ساخت

علائم افسردگی در نوجوانان/ ارتباط کاهش اعتقادات مذهبی و نا امیدی

سفیر ایران: قدرت پدافند هوایی ایران در چین ترند شد

جبلی: برخی از مخاطب بالای ۷۰درصد صداوسیما ناراحت‌اند/ کدام صداوسیما؟ کدام مخاطب ؟

رشد ۳۰ درصدی اجاره‌بها/ بازار مسکن در نیمه دوم امسال تغییری ندارد

عزل مدیران ارشد مبارزه با پولشویی سه بانک کشور

الهامی: من مقصر اصلی شکست مقابل مس رفسنجان هستم

گوشت قرمز روی دست دامدار ماند/یارانه واردات باید به سمت تولید برود

نقد و سیاست