چرا ترکیه به دنبال جنگنده اروپایی است؟

به گزارش روزپلاس، مقامات ترکیه به مدت چند سال برای خرید هواپیماهای جنگنده ناز آمریکایی‌ها را کشیدند و هنوز نتیجه نگرفته‌اند. در نتیجه حالا سراغ اروپایی‌ها رفته‌اند تا از آنها یک هواپیمای تولید مشترک بخرند که البته در مورد آن هم، اما و اگرهای فراوانی وجود دارد و آلمان به عنوان یکی از تولیدکنندگان این جنگنده، هنوز رضایت خود را اعلام نکرده است. 

مجله صنایع دفاعی فرانسه به نام (meta defense magazine) در یک گزارش ویژه اعلام کرده که اردوغان، خواهان جنگنده اروپایی است. آن هم نه سه چهار فروند، بلکه 40 فروند! این رقم سفارش بالا که آماده‌سازی آن قطعاً زمان بر خواهد بود، نشان دهنده این واقعیت است که تیم اردوغان، علیرغم عدم مخالفت کنگره آمریکا با قرارداد اف 16 امید چندانی به معامله با جو بایدن ندارد. چرا که بایدن قبلاً ادعا می‌کرد لابی گران ارمنی، یونانی و کُرد، برخی از اعضای کنگره را به مخالفت تشویق کرده‌اند و آنها موافق نیستند جنگنده‌ای به ترکیه فروخته شود. اما امسال مشخص شد که اعضای کنگره نیز با این معامله مخالفتی ندارند و با این حال، معامله هنوز هم در هاله‌ای از ابهام است.

چه شد که ترکیه محتاج به جنگنده‌های جدید شد؟
اردوغان در چند سال گذشته، افتخار ارتقای توان دفاعی کشورش را به نام خودش سند زده است. اما واقعیت این است که بلنت اجویت در سال 1999 میلادی، با وجود آن که ترکیه را در بحران اقتصادی می دید، برای خرید هواپیماهای جدید وارد فعالیت دیپلماتیک شد. چرا که مدت‌هاست اغلب هواپیماهای جنگنده نیروی هوایی ارتش ترکیه فرسوده شده‌اند و این کشور برای جایگزین کردن و خریداری جت‌های جدید، با مشکل جدی روبروست.

ترکیه امیدوار بود، یکی از 5 کشور نخست جهان باشد که قرار بود صاحب جنگنده اف 35 شود. ولی چند سال پیش، نام ترکیه از لیست خریداران جنگنده آمریکایی اف 35 خط خورد. علاوه بر این، شرکت‌های صنایع دفاعی ترکیه از گروه بزرگ تولیدکنندگان مشترک این جنگنده اخراج شدند و آمریکا رسماً اعلام کرد که ترکیه، با خرید سامانه موشکی اس 400 مستحق چنین مجازاتی شده است.

ترکیه سالها پیش بابت خرید اف 35 پول نقد پرداخت کرده و در دو سال گذشته، بارها اعلام کرده با آن پولی که قبلاً داده‌ایم، به ما اف 16 بدهید. ترکیه بر سر این معامله گروکشی کرد و موافقت با عضویت سوئد و فنلاند را به نهایی شدن این موضوع منوط کرد. ولی هنوز هم مشخص نیست که آیا واقعاً جنگنده‌های صفر کیلومتر اف 16 به ترکیه فرستاده خواهند شد یا نه. 

آمریکایی بخرند یا اروپایی؟
شاید پیشداوری اولیه چنین باشد که جنگنده اروپایی برای ترکیه ارزان‌تر تمام خواهد شد. اما واقعاً چنین نیست. هر یک فروند جنگنده اف 16 پیشرفته آمریکایی برای ترکیه بین 45 تا 50 میلیون دلار آب خواهد خورد. این در حالی است که جنگنده تولید مشترک اروپایی، حتی ممکن است اندکی از یکصد میلیون دلار هم گران‌تر باشد. 

از نظر قابلیت‌های فنی، Eurofighter Typhoon دارای مزایایی نسبت به F-16 است که از جمله آنها می‌توان به سیستم‌های اویونیک و راداری پیشرفته و همچنین قدرت مانور و چابکی بالا اشاره کرد. با این حال، اف 16 با سابقه طولانی موفقیت در نبردهای هوا به هوا و طیف گسترده‌ای از تسلیحات و حسگرها همچنان یک جنگنده قدرتمند است. اما چرا با وجود اختلاف قیمت قابل توجه، ترکیه باز هم شیدای جنگنده‌های اروپایی شده است؟ پاسخ یک کلمه است: یونان!

یونان به عنوان یک همسایه دردسرساز برای ترکیه، از نخستین کشورهایی است که یوروفایتر اروپایی خرید و خلبانان خود را سریعاً آموزش داد تا بر فراز مدیترانه و اژه از این جنگنده استفاده کنند. این همان موضوعی است که ترکیه را نگران کرد. این نگرانی به سطحی رسید که اردوغان دستور داد، چند خلبان ترک، با استفاده از یوروفایتر قطری، برای روز مبادا آموزش داده شوند. 

بحران اقتصادی و خرید تسلیحات
یکی از مشکلات بزرگ ترکیه، این است که در یک بحران اقتصادی فراگیر و بی‌سابقه قرار گرفته و مجموع بدهی‌های خارجی دولت و بخش خصوصی از چهارصد میلیارد دلار فراتر رفته است.

در چنین شرایطی، خرید تسلیحات گرانقیمت خارجی، یک ولخرجی بزرگ محسوب می‌شود و دولت نمی‌تواند بیش از این زیر بار بدهی بانک‌های خارجی برود. در نتیجه، راهکار نهایی این است: با آمریکا مذاکره جدیدی صورت گرفته شود و به آنها ابلاغ شود که آنکارا، از خرید نیمی از جنگنده‌های اف 16 و نوسازی نیمی از کیت‌های قدیمی منصرف شده و به آنها نیازی ندارد. چرا؟ تا پول آنها را صرف خرید یوروفایتر اروپایی کند.

بر اساس گزارش بلومبرگ، حالا ترکیه در آستانه انعقاد قرارداد با کنسرسیوم یوروفایتر قرار گرفته و باید 4 رهبر کشورهای تشکیل دهنده آن، اقناع شوند. چهار کشور سازنده یوروفایتر عبارتند از انگلیس، آلمان، اسپانیا و آلمان. حالا ترکیه رضایت سه کشور را جلب کرده اما آلمانی‌ها هنوز هم برای فروش جنگنده به ترکیه، مقداری تردید دارند. 

شواهد نشان داده که جلب رضایت آلمان چندان آسان نیست. اردوغان در سفر اخیر به واشنگتن و در حاشیه نشست ناتو با اولاف شولتز برای خرید 40 فروند یوروفایتر تایفون مذاکره و بر این موضوع پافشاری کرد که حسن نیت آلمان می‌تواند در چندین حوزه، موجب رشد و توسعه روابط آنکارا – برلین شود. 

تنها دلیلی که تا حدودی موجب امیدواری مقامات آنکارا به موافقت نهایی آلمان شده، این است که شولتز، تا همین چند ماه پیش، با فروش جنگنده به عربستان سعودی مخالف بود. اما حالا تصمیم خود را عوض کرده و به شیوه‌ای ملایم با سعودی‌ها کنار آمده است. در نتیجه بعید نیست در برابر ترکیه نیز موضع خود را تغییر دهد.

اصرار و پافشاری ترکیه برای خرید جنگنده از آمریکا و اروپا در حالی است که رسانه‌های این کشور، با بیانی قاطعانه می‌گویند، هواپیمای بدون خلبان تولید کارخانه بایکار، در آینده‌ای نزدیک ترکیه را بی‌نیاز می‌کنند.

سلجوق بیرقدار داماد اردوغان، مغز متفکر پهپادهای بایکار اعلام کرده که هواپیمای جنگنده بدون خلبان که ابعاد و اندازه آن تقریباً برابر با یک جنگنده واقعی است، تفاوت بسیاری با پهپاد دارد و ماموریت یک جنگنده را به طور کامل انجام می‌دهد. اما کارشناسان دفاعی بر این باورند که این ادعاها، دور از واقعیت است.

در پایان باید گفت، ترکیه به دنبال ایجاد تنوع در تسلیحات هوایی است و می‌خواهد در گستره دریای مدیترانه در برابر یونان، فرانسه و دیگران، از توان عملیاتی و ابتکار عمل بیشتری برخوردار باشد.