دیدار اردوغان و پاشینیان با محوریت عادی‌سازی روابط

به گزارش روزپلاس، «رجب طیب اردوغان» رئیس‌جمهور ترکیه، عادی‌سازی روابط ترکیه و ارمنستان را به امضای توافق صلح میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان مرتبط می‌داند. او این موضوع را بار دیگر در دیدار با «نیکول پاشینیان» نخست‌وزیر ارمنستان، در 24 سپتامبر در نیویورک مطرح کرد.

هر دو رهبر پس از حضور در اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل، در «خانه تُرک» در نیویورک دیدار کردند.

در بیانیه رسمی مقامات ترکیه آمده است: در این دیدار، موضوع عادی‌سازی روابط ترکیه و ارمنستان و همچنین فرآیندهای صلح بین ارمنستان و آذربایجان بررسی شد. رئیس‌جمهور اردوغان تأکید کرد که ترکیه از ایجاد صلح پایدار بین ارمنستان و آذربایجان و استقرار یک دوستی قوی بین دو کشور در دوره جدید حمایت می‌کند و تلاش‌ها برای تسهیل این امر ادامه خواهد داشت. اردوغان همچنین اشاره کرد که در مسیر عادی‌سازی روابط ترکیه و ارمنستان بدون پیش‌شرط، پیشرفت‌های مهمی حاصل شده و حمایت صادقانه خود را از ادامه روند گفت‌وگو ابراز کرد.

به گزارش رسانه‌های ارمنی، طرفین به تفصیل به گام‌های برداشته شده و توافقات موجود در چارچوب روند عادی‌سازی روابط ارمنستان و ترکیه پرداختند و بر ادامه روند بدون پیش‌شرط و تمایل به ایجاد یک نیروی جدید در روابط تأکید کردند. همچنین، مسائل منطقه‌ای نیز مورد بحث قرار گرفت.

طبق این گزارش‌ها، پاشینیان وضعیت کنونی فرآیند حل‌وفصل میان ارمنستان و جمهوری آذربایجان را برای اردوغان تشریح کرده و تأکید کرد که ارمنستان آماده امضای توافق صلح و پیشبرد مذاکرات بر اساس مواد توافق‌شده است و دولت ارمنستان ابتکار «چهارراه صلح» را نیز به اطلاع اردوغان رساند.

در این دیدار، آرارات میرزویان وزیر امور خارجه ارمنستان، نازلی باغداسیان سخنگوی نخست‌وزیری و واهان گوستانیان معاون وزیر امور خارجه ارمنستان، پاشینیان را همراهی کردند. اردوغان نیز توسط هاکان فیدان وزیر امور خارجه ترکیه و ابراهیم کالین رئیس سازمان اطلاعات ملی ترکیه (میت)، همراهی شد. این دیدار به‌ صورت غیرعلنی برگزار شد.

در جریان این دیدار، اردوغان کتاب خود با عنوان "جهانی عادلانه‌تر ممکن است" را به پاشینیان هدیه داد.

همچنین، اردوغان پیش از این دیدار در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل به موضوعات مرتبط با تماس‌های آذربایجان-ارمنستان و ارمنستان-ترکیه اشاره کرده بود. او ضمن حمایت از فرآیند صلح بین آذربایجان و ارمنستان، آرزو کرد که این تلاش‌ها هرچه سریع‌تر به نتایج خوشایندی منجر شود و به پیشرفت‌های مثبت در روند عادی‌سازی روابط ترکیه و ارمنستان نیز تأکید کرد.

اردوغان خاطرنشان کرد که پیشرفت‌های حاصل در فرآیند صلح آذربایجان و ارمنستان، تأثیرات مثبتی بر روند عادی‌سازی روابط ترکیه و ارمنستان خواهد داشت.

پاشینیان در خلال نشست مجمع عمومی سازمان ملل در دیدار با نیکوس هریستودولیدس، رئیس‌جمهور قبرس، به فرآیند صلح بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان پرداخت و بر تعهد ارمنستان به دستور کار صلح تأکید کرد. او اعلام کرد که حدود 80 درصد از پیش‌نویس توافق صلح نهایی شده است و ارمنستان آماده امضای توافق بر اساس مواد مورد توافق و ادامه مذاکرات است.

گفتنی است، آنکارا برای دهه‌ها بازگشایی مرزهای ترکیه با ارمنستان و برقراری روابط دیپلماتیک با ایروان را به حل مناقشه ارمنستان و جمهوری آذربایجان به شیوه‌ای که برای باکو قابل‌قبول باشد، مشروط کرده است. رهبران ترکیه از آغاز مذاکرات عادی‌سازی با دولت ارمنستان در اوایل سال 2022 این شرط را مطرح کرده‌اند.

اردوغان در ماه جولای امسال بار دیگر تأکید کرد که در توافق صلح ارمنستان و آذربایجان باید مسئله کریدور زمینی از خاک ارمنستان به منطقه نخجوان آذربایجان لحاظ شود. ابراهیم کالین رئیس سازمان اطلاعات ملی ترکیه (میت)، نیز در سفر اخیر خود به باکو همین مطلب را مطرح کرد. کالین همچنین در مذاکرات اردوغان با پاشینیان حضور داشت.

مسیر موسوم به «زنگزور» که از سوی باکو مطرح شده است، در اعلامیه آتش‌بس سه‌جانبه سال 2020 پیش‌بینی شده بود. اما ایروان اعلام کرده که هیچ کریدوری از خاک خود به هیچ کشوری نخواهد داد. باکو در تابستان امسال اعلام کرد که این بند از پیش‌نویس توافق صلح حذف شده است.

موضع دولت ارمنستان این است که حمل‌ونقل بین نخجوان و سایر مناطق آذربایجان باید تحت کنترل ارمنستان باشد. طبق گزارش دفتر مطبوعاتی پاشینیان، موضع ایروان در این زمینه به اطلاع رئیس‌جمهور ترکیه رسیده است.

کریدوری که باکو و آنکارا خواستار آن هستند باید از استان سیونیک ارمنستان که هم‌مرز با ایران است، عبور کند. تهران بارها نسبت به تلاش‌ها برای تغییرات ژئوپلیتیکی در منطقه و مسدود شدن مرز مشترک و ارتباطات حمل‌ونقلی ایران با ارمنستان هشدار داده است.

جمهوری آذربایجان با جنگ 44 روزه در سال 2020 و عملیات یک‌روزه در سال 2023 تمامیت ارضی خود را بازپس گرفته است. اما تاکنون توافق صلحی با ارمنستان امضا نشده و مرزها تعیین نشده‌اند.