نقش تحریم‌ها در افزایش تجارت میان ارمنستان و روسیه

به گزارش روزپلاس، در چارچوب اجلاس کشورهای مستقل مشترک‌المنافع (CIS) که در مسکو در تاریخ 8 اکتبر برگزار شد، ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، در دیدار با نیکول پاشینیان، نخست‌وزیر ارمنستان، اعلام کرد که روابط اقتصادی و تجاری بین دو کشور به‌ سرعت در حال توسعه است.

در اطلاعیه رسمی کرملین آمده است که پوتین اعلام کرد: در سال گذشته میلادی، حجم تجارت بین دو کشور 7.4 میلیارد دلار بوده است، اما در 6 ماهه نخست سال جاری، این رقم به 8.3 میلیارد دلار رسیده است. اگر به همین روند ادامه دهیم، بر اساس نتایج سال، حجم تجارت به 14 تا 16 میلیارد دلار خواهد رسید. این یک رکورد خواهد بود.

سخنان پوتین، به کارشناسانی که با شک و تردید به اطلاعات و تحلیل‌ها درباره خروج ارمنستان از مدار سیاسی روسیه و حرکت به سمت غرب نگاه می‌کنند، استدلال‌های بیشتری ارائه کرده است. به‌طوری‌که کارشناسان می‌گویند با توجه به چنین پیشرفت اقتصادی، امکان فاصله‌گیری سیاسی ارمنستان از روسیه وجود ندارد و گفته‌ها تنها برای ایجاد یک تصویر است.

فرداد محمداف، تحلیل‌گر سیاسی، درباره این موضوع، افزایش حجم تجارت میان روسیه و ارمنستان در زمان جنگ در اوکراین را تصادفی ندانسته و اظهار داشت: قبل از جنگ در اوکراین، حجم تجارت میان ارمنستان و روسیه بین 2.5 تا 2.7 میلیارد دلار بود. این تجارت شامل محصولات کشاورزی و مواد خامی بود که از ارمنستان به روسیه صادر می‌شد و در عوض، عمدتاً شامل منابع انرژی و گاز بود که از روسیه به ارمنستان می‌آمد.

او خاطرنشان کرد: به‌طور طبیعی، حجم تجارت این دو کشور به 3 میلیارد دلار نمی‌رسید و هرگز هم نرسیده است. پس از جنگ، افزایش در دو جهت مشاهده می‌شود. تجارت طبیعی وجود دارد که 3 میلیارد دلار است. دومین مورد، صادرات مجدد کالاهایی است که تحت تحریم غرب به روسیه منتقل می‌شود، یعنی تلفن‌های همراه، تجهیزات دارای چیپ، سشوار، ماشین لباسشویی. ارمنستان این کالاها را از غرب می‌گیرد و به نام کالای خود به روسیه ارسال می‌کند.

این تحلیل‌گر سیاسی گفت: دومین جهت، پس از وضع تحریم بر الماس و طلاهای روسی توسط غرب در پایان سال 2023 شکل گرفت. این مسئله به‌منزله تأمین صادرات کالاهای تحت تحریم روسیه از طریق ارمنستان بود. یک نوع کالا وجود دارد که به روسیه می‌رود و نوع دیگری که از روسیه خارج می‌شود. هر دو تحت تحریم هستند - که شامل طلا و الماس می‌شود. همچنین، به دلیل اینکه ارمنستان در همان اتحادیه گمرکی با روسیه قرار دارد، می‌تواند این عملیات‌ها را به راحتی انجام دهد. بنابراین، در شش ماه اول امسال رقم 8.5 میلیارد دلار اعلام شده و تا پایان سال به 14-16 میلیارد دلار خواهد رسید.

او تأکید کرد که اگر رقم طبیعی 3 میلیارد دلار را از این رقم جدا کنیم، به تجارت دومی که حدود 10-11 میلیارد دلار خواهد بود، می‌رسیم.

فرداد محمداف معتقد است: با وجود افزایش تجارت، ارمنستان نمی‌تواند به راحتی از مدار روسیه خارج شود. در حال حاضر ارمنستان می‌خواهد محدودیت‌هایی در همکاری‌های دو جانبه و چند جانبه با روسیه در زمینه امنیت ایجاد کند. در قالب دو جانبه، این شامل پایگاه‌های نظامی، مشارکت در سیستم‌های مشترک حمله هوایی و حفاظت مشترک مرزها است. ما به‌صورت کوچک، گام‌هایی را در زمینه خروج از مدار امنیتی روسیه مشاهده می‌کنیم. مشارکت در صادرات کالاهای تحت تحریم روسیه به ارمنستان سود زیادی می‌رساند و این مسئله به راحتی کنار گذاشته نخواهد شد.

رشاد حسن‌اف اقتصاددان نیز معتقد است: افزایش گردش تجاری بین ارمنستان و روسیه در واقع به عنوان نتیجه تحریم‌های اعمال شده بر روسیه در پس‌زمینه درگیری‌های روسیه و اوکراین ظهور یافته است. چگونه ممکن است که در سال 2021 گردش مالی بین روسیه و ارمنستان تنها 2.6 میلیارد دلار بوده باشد و یا صادرات ارمنستان به روسیه فقط 800 میلیون دلار باشد و این رقم به طور ناگهانی به 7-8 میلیارد دلار افزایش یابد؟

این اقتصاددان می‌گوید که با نگاهی به ساختار گردش مالی می‌توان دید که در سال 2021، محصولات نوشیدنی یکی از اصلی‌ترین دسته‌های صادرات ارمنستان به روسیه بودند، اما در سال 2022 ناگهان فناوری‌های پخش و همچنین قطعات یدکی کامپیوتری با تقریباً 15 درصد به عنوان دسته اول صادرات جایگزین شدند.

رشاد حسن‌اف تأکید کرد: روسیه سعی می‌کند تا حد ممکن از تحریم‌ها دوری کند و از منابع کشورهای مختلف شریک استفاده کند. ارمنستان نیز یکی از بزرگ‌ترین شرکای روسیه در این زمینه است. هرچند امروز بین دولت‌های ارمنستان و روسیه اختلاف‌نظر سیاسی وجود دارد، اما هر دو طرف تلاش می‌کنند تا از این وضعیت موجود به حداکثر بهره‌برداری کنند.

او اشاره کرد: در حال حاضر پتانسیل اقتصادی ارمنستان، قدرت تولید و منابع آن برای پشتیبانی از کانال‌های صادراتی مناسب با روسیه و افزایش شدید گردش تجاری کافی نیست. محصولاتی که در حال حاضر به طور کلی پایه گردش تجاری ارمنستان را تشکیل می‌دهند، محصولات تجاری مجدد هستند. درست است که در سال‌های اخیر شاهد برخی تحرکات مثبت در اقتصاد ارمنستان بوده‌ایم، اما به هر حال هیچ منبع اقتصادی و سطح توسعه‌ای نمی‌تواند چنین افزایشی را پشتیبانی کند.