تحکیم همکاری‌های نظامی ارمنستان با آمریکا

به گزارش روزپلاس، هفته گذشته ادوارد آسریان، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ارمنستان، در سفری کاری به آمریکا حضور داشته است.

به گفته وزارت دفاع ارمنستان، دلیل این سفر شرکت در نمایشگاه سالانه تسلیحات بوده، اما در واقع، این سفر باید به‌ عنوان بخشی از همکاری‌های نظامی در حال توسعه سریع بین آمریکا و ارمنستان در سال‌های اخیر ارزیابی شود.

در جریان این سفر، آسریان با مایک میلر، مدیر آژانس همکاری‌های دفاعی آمریکا، آلن پپر، فرمانده تضمین امنیت ارتش آمریکا و ترسا جنوف، معاون وزیر دفاع در امور امنیت بین‌المللی آمریکا، دیدار داشته است. در این دیدارها، همکاری‌های نظامی جاری بین ارمنستان و آمریکا، برنامه‌های آتی و مسائل مربوط به امنیت منطقه‌ای مورد بحث قرار گرفته‌اند.

در تاریخ 16 اکتبر، ادوارد آسریان با ژنرال چارلز براون، رئیس کمیته روسای ستاد مشترک آمریکا، دیدار کرد. در این دیدار، درباره موضوعات مورد علاقه طرفین تبادل‌نظر شده و بر ادامه حمایت‌های دفاعی آمریکا از ارمنستان تأکید شد. همچنین، بر اهمیت تداوم رویدادهای نظامی مشترک تأکید شد. مسائل امنیت منطقه‌ای نیز در مرکز توجه این دیدارها قرار داشت.

سیاست ادغام ارمنستان با غرب مدتی است که ادامه دارد. اما در دو سال اخیر، این سیاست شاهد روند جدیدی بوده است؛ اگرچه پیش‌تر بر روابط سیاسی و دیپلماتیک تأکید بیشتری می‌شد، اما در دوره اخیر پیشرفت‌های بزرگی در زمینه همکاری‌های نظامی مشاهده می‌شود.

سیاست واشنگتن که می‌تواند به تنش در منطقه قفقاز جنوبی منجر شود، به ثبات منطقه کمک نمی‌کند و بیشتر احتمال وقوع منازعات نظامی جدید را افزایش می‌دهد.

در طول دو سال گذشته، ارتباطات بین وزارت دفاع ارمنستان و پنتاگون به طور قابل‌توجهی شدت یافته است. نمایندگان ارتش ارمنستان به طور منظم به پنتاگون و مقر نیروهای آمریکایی در اروپا سفر می‌کنند و افسران ارشد نظامی آمریکایی نیز به طور مکرر به ایروان سفر می‌کنند. هدف اصلی این همکاری، بازسازی ارتش ارمنستان مطابق با استانداردهای ناتو است، ارتشی که در جنگ 44 روزه قره‌باغ با تلفات سنگینی مواجه شد. برای این منظور، پنتاگون یک مشاور به وزارت دفاع ارمنستان منصوب کرده است. این مشاور به طور نزدیک با پنتاگون و سفارت آمریکا در ایروان همکاری می‌کند.

علاوه بر این، در دوره‌های اخیر، تمرینات نظامی نیز به صورت منظم برگزار می‌شود. به عنوان مثال، از 15 تا 24 ژوئیه امسال، تمرینات نظامی تحت عنوان "Eagle Partner 2024" در اطراف ایروان با حضور ارتش ارمنستان، نیروهای زمینی آمریکا در اروپا و آفریقا و همچنین گارد ملی ایالت کانزاس آمریکا انجام شد. در ابتدا هدف از این تمرینات، بهبود هماهنگی در ماموریت‌های صلح‌بانی بین‌المللی اعلام شد، اما بعدها نمایندگان فرماندهی اروپای آمریکا اعلام کردند که در این تمرینات، سربازان برای مقابله با ناآرامی‌های جمعی آموزش دیده‌اند.

پیش از این تمرینات، جیمز اوبراین، معاون وزیر امور خارجه آمریکا، اظهار داشت که واشنگتن آماده است همکاری در زمینه‌های نظامی و امنیتی با ارمنستان را تعمیق بخشد.

آمریکا به صراحت اعلام می‌کند که حمایت از ارمنستان در این زمینه‌ها با هدف کاهش نفوذ روسیه در منطقه انجام می‌شود. در طول دو سال گذشته، روابط بین پنتاگون و وزارت دفاع ارمنستان به طور قابل‌توجهی تقویت شده است.

هنوز هیچ منبع علنی تأییدکننده‌ای وجود ندارد که نشان دهد شرکت‌های دفاعی آمریکا قراردادهای مستقیم برای تأمین تسلیحات با ارمنستان امضا کرده‌اند. با این حال، کارشناسان بر این باورند که حمایت آمریکا تنها به برگزاری تمرینات مشترک یا دوره‌های آموزشی برای نظامیان ارمنی محدود نمی‌شود. در واقع، این همکاری ماهیتی عمیق‌تر دارد و هدف آن تبدیل کردن ارمنستان به یک پایگاه نظامی-سیاسی آمریکا در قفقاز جنوبی است.

سیاست واشنگتن در این منطقه که بر ایجاد خطوط مرزی متمرکز است، نه‌تنها ثبات را تضمین نمی‌کند، بلکه احتمال بروز درگیری‌های جدید را نیز تقویت می‌کند. این وضعیت به‌طور طبیعی نگرانی باکو و مسکو را برمی‌انگیزد، زیرا این سیاست به‌عنوان تهدیدی جدی برای منافع هر دو کشور تلقی می‌شود، هرچند که طرف‌ها با اهداف و منافع متفاوتی در این فرایند شرکت دارند.

موضوع همکاری نظامی-فنی بین آمریکا و ارمنستان در سال‌های اخیر به طور فزاینده‌ای توجه را به خود جلب کرده است. این همکاری نه‌تنها در چارچوب‌های سیاسی و اقتصادی، بلکه در زمینه‌های نظامی و استراتژیک نیز اهمیت فراوانی دارد. در سال‌های اخیر، کمک‌های نظامی آمریکا به ارمنستان و نقش آن در مدرن‌سازی ارتش ارمنستان باعث تغییرات استراتژیک قابل‌توجهی در منطقه قفقاز شده است.

همکاری نظامی-فنی بین آمریکا و ارمنستان از دهه 1990 و پس از مدت کوتاهی از استقلال ارمنستان آغاز شد. در ابتدا، این همکاری بیشتر در چارچوب مأموریت‌های صلح و کمک‌های بشردوستانه بود. اما در دهه‌های اخیر، کمک‌های نظامی آمریکا به ارمنستان، از جمله حمایت‌های مالی و تأمین تجهیزات فنی، به طور قابل‌توجهی افزایش یافته است.

آمریکا در چارچوب این کمک‌ها، تلاش می‌کند تا ارتش ارمنستان را مدرن‌سازی کرده و آن را با استانداردهای ناتو همگام سازد. برای مثال، در سال 2021، وزارت دفاع آمریکا برای ارائه برنامه‌های آموزشی، خدمات مشاوره فنی و تأمین تجهیزات نظامی مدرن به ارتش ارمنستان، 35 میلیون دلار بودجه اختصاص داد.

علاوه بر این، سفیر آمریکا در ارمنستان، لین تریسی، در سال 2022 اعلام کرده بود: آمریکا علاقه زیادی به تضمین ثبات منطقه‌ای در ارمنستان دارد و از این رو، حمایت از نیروهای مسلح ارمنستان حائز اهمیت است.

حمایت نظامی آمریکا از ارمنستان در چندین جهت انجام می‌شود:

تجهیزات فنی: آمریکا تجهیزات نظامی مدرن و سیستم‌های تسلیحاتی به ارمنستان ارسال می‌کند. این سیستم‌ها شامل تجهیزات ارتباطی، تکنیک‌های دفاعی و سیستم‌های اطلاعاتی الکترونیکی می‌شوند.

آموزش‌ها: نیروهای نظامی آمریکا با ارتش ارمنستان تمرینات مشترکی انجام می‌دهند. در این تمرینات، تاکتیک‌های نبرد و دفاع بر اساس استانداردهای ناتو به ارتش ارمنستان آموزش داده می‌شود.

حمایت مالی: کنگره آمریکا هر ساله بودجه‌ای را برای کمک به ارمنستان تخصیص می‌دهد. به عنوان مثال، در سال 2023، کمک مالی اختصاص‌یافته به ارمنستان 45 میلیون دلار بوده است.

دولت آمریکا این کمک‌ها را با این استدلال توجیه می‌کند که تقویت نظامی ارمنستان برای حفظ تعادل و تأمین صلح در منطقه ضروری است. این رویکرد به‌ویژه در پس‌زمینه تنش‌های مداوم در قفقاز جنوبی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

کارشناسان مختلف حمایت نظامی آمریکا از ارمنستان را به‌طور متفاوتی ارزیابی می‌کنند. برای مثال، ریچارد کیراکوسیان، کارشناس علوم سیاسی، همکاری نظامی آمریکا و ارمنستان را «شراکت استراتژیک» نامیده و اظهار کرده که ارمنستان برای آمریکا در قفقاز جنوبی یک نقطه استراتژیک محسوب می‌شود و در این منطقه منافع و نفوذ آمریکا رو به افزایش است.

همچنین، دیوید تونویان، وزیر دفاع سابق ارمنستان، اعلام کرده که همکاری با آمریکا یک گام مهم برای مدرن‌سازی ارتش ارمنستان و تأمین امنیت در منطقه است.

با توجه به همکاری نظامی بین آمریکا و ارمنستان، روابط اقتصادی ارمنستان با دیگر کشورها، به ویژه روسیه و امارات متحده عربی نیز قابل توجه است. در هشت ماه اول سال 2024، حجم تجارت ارمنستان با روسیه دو برابر شده و به 9 میلیارد دلار رسیده است.

با این حال، در همین مدت، صادرات ارمنستان به روسیه 19.5 درصد کاهش یافته و به 1.9 میلیارد دلار رسیده، در حالی که واردات از روسیه 3.6 برابر افزایش یافته و به 7.2 میلیارد دلار رسیده است. این ارقام نشان می‌دهند که ارمنستان روابط تجاری قوی با روسیه دارد، اما عدم تعادل قابل‌توجهی در تجارت با روسیه به وجود آمده است.

در عین حال، حجم تجارت ارمنستان با امارات متحده عربی در دوره ژانویه تا اوت 2024 به 6.8 برابر افزایش یافته و به 4.35 میلیارد دلار رسیده است. نکته قابل‌توجه در اینجا این است که صادرات ارمنستان به امارات 4.31 میلیارد دلار بوده و واردات فقط 304 میلیون دلار بوده است. این شاخص نشان‌دهنده اهمیت بالای کالاهای صادراتی از ارمنستان به امارات، به ویژه فلزات قیمتی (طلا و الماس) است.

روسیه در حالی که از تحریم‌های غربی در حوزه الماس معاف است، ارمنستان را به یکی از کشورهای اصلی ترانزیت در بخش الماس تبدیل کرده است. در سال 2023، صادرات الماس از روسیه به 3.7 میلیارد دلار رسیده که 30 درصد آن مربوط به امارات متحده عربی است. در این دوره، ارمنستان به عنوان یک نقطه انتقال برای صادرات الماس روسیه عمل کرده و مسیر تجاری جدیدی برای دور زدن تحریم‌های آمریکا و اتحادیه اروپا شکل داده است. این مسیر هم از نظر اقتصادی و هم از نظر استراتژیک به ارمنستان برتری داده است.

کمک‌های نظامی آمریکا به ارمنستان و نوسازی ارتش ارمنستان، منافع آمریکا را در منطقه قفقاز افزایش داده است. در عین حال، روابط اقتصادی در حال گسترش ارمنستان با روسیه و امارات نشان می‌دهد که ارمنستان در چارچوب همکاری نظامی با شرکای تجاری خود، به منافع مختلفی را در نظر می‌گیرد. این وضعیت تأثیر قابل‌توجهی بر سیاست داخلی ارمنستان و همچنین دینامیک‌های ژئوپلیتیکی منطقه دارد.