پیامدهای تکثیر احزاب سیاسی ملی گرا در ترکیه

به گزارش روزپلاس، ترکیه را باید سرزمین احزاب سیاسی متعدد دانست. چرا که حالا در این کشور 155 حزب سیاسی در حال فعالیت هستند. ولی گویی این همه حزب برای مشارکت در روند سیاسی ترکیه کافی نیست!

قرار است فردا(سه شنبه) یک حزب جدیدالتاسیس به جمع احزاب ترکیه افزوده شود. حزبی که رویکرد سیاسی و فکری راست افراطی دارد و در نگرش حزبی و اجتماعی، تاکید و پافشاری مداوم بر ارزش‌های نژادی و تباری ترک‌ها را مد تظر قرار می‌دهد.

روزنامه‌های چاپ آنکارا امروز(دوشنبه) اعلام کردند که یکی دیگر از سران پیشین «حزب خوب» که از آکشنر انشعاب کرده بود، حزب جدیدی تاسیس کرده و حالا ترکیه بیش از 5 حزب ملی گرا دارد.

یک انشعاب، یک حزب
حزب «آناهتار» (کلید)، نام حزب جدیدالتاسیسی است که اعلام موجودیت کرده و توسط یاووز آغیرعلی اوغلو تاسیس شده است.

این سیاستمدار و اقتصاددان ملی گرای ترکیه، از آن دسته از سیاستمدارانی بود که قبلاً همراه با خانم مرال آکشنر از حزب باغچلی انشعاب کرده و حزب خوب را تاسیس کردند. معلومات اقتصادی، سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های اثرگذار و محبوبیت اجتماعی، باعث شد که آغیرعلی اوغلو به عنوان مهمترین معاون خانم آکشنر در حزب خوب، دارای جایگاه خاصی شود. اما در جریان انتخابات سال 2023 میلادی، او با حمایت حزب خوب از کلیچدار اوغلو مخالفت کرد و از صف یاران آکشنر جدا شد.

حالا آغیرعلی اوغلو، حزب جدیدی تاسیس کرده و با جذب حمایت مالی چند تن از ثروتمندان ملی گرا، امکانات اولیه همچون ساختمان دفتر مرکزی و دیگر ملزومات حزب را خریداری کرده است.

حزب «کلید» با محوریت سه مفهوم «اخلاق، عقل، عدالت» تأسیس شده و رهبر و معاونین حزب، روز سه شنبه با حضور بر مزار مصطفی کمال آتاترک، نخستین روز فعالیت رسمی حزب را آغاز خواهند کرد.

ترکیه دارای 81 استان است و بر اساس قوانین این کشور، زمانی می‌توان با لیست یک حزب رسمی در انتخابات شرکت کرد که در نصف به علاوه یک استان‌ها، در مرکز استان و در دومین شهرستان بزرگ استان، دفتر رسمی حزب افتتاح شود. حالا حزب کلید اعلام کرده که تشکیلات کامل استانی را در 40 استان کشور فعال کرده و در هفته جاری کنگره خود را برگزار می‌کند. 

احزاب ملی گرای ترکیه چگونه سربرآوردند؟
آلپ ارسلان تورکش، نام یکی از شخصیت‌های سیاسی مشهور در تاریخ معاصر ترکیه است که به عنوان پدرخوانده مهم جریان ملی گرای راست افراطی، بر تمام ملی گرایان تاثیر گذاشته است.

او یک سرهنگ ماجراجوی ارتش ترکیه بود که بارها در جریانات سیاسی، کودتاها و توطئه‌های پشت پرده حضور داشت و پس از پایان فعالیت نظامی و دیپلماتیک، مهمترین حزب سیاسی ملی گرای ترکیه را تاسیس کرد.

«حزب حرکت ملی گرا» با نام اختصاری «م.ه.پ» (MHP) توسط او تاسیس شد و طولی نکشید که به عنوان یکی از اثرگذارترین و مهمترین جریانات سیاسی، میلیون‌ها نفر از هواداران گفتمان نژادی و تباری را زیر سقف خود جمع کرد.

تورکش در همان سالیان ایستگاه تاسیس حزب خود، در توضیح آرمان‌های سیاسی خود به رسانه‌ها گفت: «ما مسلمان هستیم و باورهای دینی و اعتقادی، برایمان مهم است. اما شفاف بگویم، اولویت اصلی ما موضوع ترکی و جهانِ ترکی است. اگر چه مساله اسلام و پرونده فلسطین نیز مهم است، اما اولویت نخست ما، دفاع از آرمان‌های اصیل ترکی است».

دو پسر و یک دختر تورکش پس از مرگ پدر، وارد دنیای سیاست شدند. اما او قبل از مرگ، کرسی رهبر‌ی حزب خود را به یک سیاستمدار ترکمن دارای مدرک دکترای اقتصاد سپرد که به عنوان مستعدترین و وفادارترین شاگردش شناخته می‌شد. سیاستمداری به نام دولت باغچلی، که در نطق‌های میدانی خود، قاطعیت، کاریزما و دفاع از نمادهای نژاد ترک را به نمایش گذاشت و خیلی زود تبدیل به یکی از سیاستمداران اثرگذار و جنجالی ترکیه شد. 

رهبرانی که از زیر شنل تورکش بیرون آمدند
اگر چه حالا در کنار حزب حرکت ملی گرا، چندین حزب ملی گرای دیگر در ترکیه فعالیت می‌کنند، اما هنوز هم کانون اصلی ملی گرایان در پارلمان و صحنه سیاست ترکیه، حزب حرکت ملی گرا است که در 10 سال گذشته، در ائتلاف جمهور، با اردوغان و حزب عدالت و توسعه شریک شده است.

این حزب، برخلاف روال مرسوم، از اردوغان وزارتخانه و سهم آشکار در قدرت نخواسته اما رییس جمهور ترکیه، ناچار است در اتخاذ تمام تصمیمات مهم با باغچلی نیز مشورت کند و رضایت او را به دست آورد. علاوه بر دولت باغچلی، تمام رهبران ملی گرای میدان سیاست در ترکیه، همگی از زیر شنل سرهنگ تورکش بیرون آمدند.

تداوم سلسله رهبران و سیاستمداران ملی گرای راست افراطی در ترکیه که همه آنان به عنوان سران احزاب و جریانات سیاسی نام خود را ثبت کرده‌اند، از این قرارند:
1.دولت باغچلی رهبر حزب حرکت ملی.
2.محسن یازیجی اوغلو رهبر پیشین حزب وحدت بزرگ.
3.مصطفی دستیجی رهبر کنونی حزب وحدت بزرگ.
4.مرال آکشنر رهبر پیشین حزب خوب.
5.مساوات درویش اوغلو رهبر کنونی حزب خوب.
6.سینان اوغان رهبر جریان سیاسی آتا.
7.امید اوزداغ رهبر حزب ظفر.
8.یاووز آغیر علی اوغلو رهبر حزب کلید یا آناهتار. 

احزاب ملی گرای ترکیه، بر چند هدف سیاسی مهم تمرکز دارند که می‌توان به اختصار به برخی از آنها اشاره کرد:
الف) تاکید بر هویت نژادی و زبانی ترک در ترکیه و ممانعت از اجرای هر برنامه و پروژه‌ای که نمادهای نژادی و تباری ترک‌ها را زیر سوال ببرد. ملی گرایان ترک، معتقدند که بند قانون اساسی ترکیه درباره تعریف حق شهروندی، تحت هیچ شرایطی نباید اصلاح شود. همان بندی که گفته است: «تمام افرادی که با ترکیه نسبت شهروندی دارند، ترک محسوب می‌شوند.

ب) دفاع از حقوق ترک‌ها، ترکمن ها، تاتارها و دیگر تبارهای نزدیک به ترکیه در عراق، سوریه، قبرس، قفقاز و آسیای میانه، از مبانی فکری و سیاسی مهم احزاب ملی گرای ترکیه است.

ج) دیگری‌سازی، یکی از ارکان فکری مهم در احزاب ملی گرای ترکیه است. معمولاً احزاب ملی گرا در ترکیه کُردها و علویان را به عنوان دیگری و منبع تهدید معرفی می‌کنند. در تداوم سیاست دیگری‌سازی، حالا 4 میلیون آواره سوری مقیم ترکیه نیز به عنوان «دیگری» قلمداد می‌شوند.

د) احزاب ملی گرای ترک، معمولاً پیوندی ناگسستنی با نهادهای نظامی و امنیتی دارند و در بسیاری از موارد، برای حذف مخالفین، از افراد مسلح و تبهکار نیز استفاده می‌کنند. 

در پایان باید گفت: تکثیر احزاب و جریانات ملی گرای راست افراطی در ترکیه، رویداد مهمی است که می‌تواند در میان مدت، باعث تضعیف جریانات سیاسی محافظه کار، سوسیال دموکرات و دموکرات شود.

با توجه به زمینه‌های قدیمی دوقطبی ترکی – کُردی در جامعه ترکیه و همچنین با لحاظ کردن اختلاف و انشقاق بین ملی گرایان و چپ‌ها، می‌توان پیش بینی کرد که ادامه این روند، باعث افزایش تنش و خشونت در ترکیه شود.