کُمیت لنگ «بازار کتاب» دو سال پس از رونمایی

به گزارش روزپلاس، آبان ماه سال 1401 همزمان با سی‌امین دوره هفته کتاب جمهوری اسلامی ایران‌،  سامانه خرید از کتابفروشی‌ها با عنوان «بازار کتاب» توسط موسسه خانه کتاب و ادبیات ایران پس از 3 ماه فعالیت آزمایشی در مراسمی در کتابفروشی بنفشه کریم‌خان آغاز به کار کرد.

بودجه اولیه راه‌اندازی این طرح  آن را با 10 میلیارد تومان بود و قرار بود سامانه بازار کتاب یارانه کتاب را به سمت کتابفروشی‌ها سوق دهد‌. این سامانه با هدف ضـرورت فراهم‌آوری دسترسی برای عموم ایرانیان حتـی در شـهرهای فاقد کتابفروشی به یارانه کتاب و خرید از کتابفروشی برای حفظ این اجزای مهـم فرهنگـی در کالبد شـهرها و روستاها راه‌اندازی شد.

 در زمان افتتاح  رسمی سامانه بنا به اعلام علی رمضانی مدیرعامل خانه کتاب،‌ 100 کتابفروشی عضو سامانه بودند،‌ پیش‌بینی‌ها حاکی از این بود که رفته رفته بر تعداد کتابفروشی‌های عضو سامانه افزوده شود،‌ اما در نهایت این تعداد افزایش قابل توجهی پیدا نکرد،‌ هر چند این سامانه به‌منظور حمایت از کتابفروشی‌ها راه‌اندازی شد و در شروع با استقبال اندک کتابفروشان مواجه شد،‌ در ادامه با نزدیک شدن به زمان برگزاری نمایشگاه کتاب تهران و امکان حضور کتابفروشی‌ها در سامانه فروش مجازی نمایشگاه میزان استقبال از بازار کتاب رو به افزایش رفت،‌ اما استقبال کتابفروشان از این سامانه در مجموع تعداد کتابفروشی‌های سراسر کشور چندان قابل توجه نبوده است،‌ هرچند در برخی دوره‌ها از جمله در دوره برگزاری نمایشگاه مجازی کتاب فروش کتابفروشی‌ها در این سامانه افزایش بییشتری پیدا کرد.

انتقادات کتابفروشان به این سامانه به مسائلی چون وصل نبودن سامانه به نرم‌افزارهای مورد استفاده کتابفروشان،‌ دور شدن مخاطبان از حضور فیزیکی در کتابفروشی‌ها و تصدی‌گری دولت در بخش فروش کتاب و... اشاره داشت،‌ مسائلی که با گذر زمان چندان مرتفع نشدند.

یکی از مهمترین نواقصی که سامانه بازار کتاب داشت و موجب شد که کتابفروشان بسیاری تمایل برای حضور در این سامانه و بهره‌مندی از یارانه نداشته باشند،‌ وصل نبودن سامانه به نرم‌افزارهای مورد استفاده کتابفروشان بود. نقصی که موسسه خانه کتاب اعلام کرده از نیمه مهر ماه برطرف شده و در قراردادی بین موسسه خانه کتاب و شرکت تولید‌کننده نر‌م‌افزار کوثر،‌ این اتصال برقرار شده تا از ورود اطلاعات دستی یا احتمال تمام شدن موجودی به علت فروش حضوری جلوگیری شود.

خانه کتاب در همان زمان اعلام کرد که این اتصال پس از پیگیری‌ها و اقدامات فنی دو جانبه سامانه بازار کتاب و مجموعه نرم‌ افزاری کوثر برقرار شد . مطابق اظهار کتابفروشان حاضر در طرح‌های فصلی و فروش‌های مجازی رتبه اول استفاده کتابفروشان از نرم‌افزار کوثر بوده است .بدین ترتیب آن دسته از کتابفروشی‌هایی که از این نرم‌افزار استفاده می‌کنند و همچنین عضو سامانه بازار کتاب هم هستند می‌توانند بعد از تماس با پشتیبانی نرم‌‌افزار کوثر و به ‌روز رسانی نرم‌افزار خود از این سرویس « به صورت رایگان » بهره‌مند شوند و سایر کتابفروشی‌های فعال در سطح کشور نیز که از این نرم افزار استفاده می‌کنند و تا‌کنون به دلیل عدم اتصال بر خط به بازار کتاب نپیوسته‌اند، نیز بپیوندند.

اما پیگیری‌های خبرنگار تسنیم نشان می‌دهد که علی‌رغم طی شدن مقدمات کار‌، هنوز اتصال به سامانه کوثر برای کتابفروشی‌های عضو به صورت کامل برقرار نشده است.

جهانبگلو مدیر شرکت نرم‌افزاری کوثر که در قراردادی با خانه کتاب و با دریافت هزینه‌ای از این موسسه زیر مجموعه وزارت ارشاد این دسترسی را فراهم کرده است،‌ در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در پاسخ به این پرسش که چرا اتصال این سامانه به نرم‌افزار کوثر حدود 2 سال زمان برده است،‌ می‌گوید:‌ ممکن است دلایل مختلفی وجود داشته باشد‌، از نظر زیرساخت‌های فنی و محدودیت‌های موجود،‌ گرفته تا محدودیت در برقراری ارتباط بین دو سامانه از نظر ساختاری.

 وی ادامه می‌دهد: در زمینه سامانه بازار کتاب مسائل دیگری نیز مطرح بود،‌ از ارتقای نسخه بازار کتاب یا موضوع نمایشگاه مجازی کتاب که موجب شد تا این اتصال با تاخیر انجام شود. اما اکنون ارتباطی برقرار شده و مشکلات برطرف شده است.

جهانبگلو در پاسخ به این پرسش که این اتصال چگونه و با چه هزینه‌ای انجام شده است،‌ گفت:  ما در شرکت نرم‌افزاری کوثر تغییراتی را در زیرساخت‌ها ایجاد کردیم تا نرم‌افزار با کلیه وب‌سایت‌‌ها قابل اتصال باشد، این اتصال تنها مختص به خانه کتاب نیست،‌ بلکه با اسنپ و... نیز متصل شده‌ایم.بیش از 500 میلیون تومان هزینه راه‌اندازی و اجرای این زیرساخت شده است.

 وی در پاسخ به این پرسش که پیش از این نیز در سال‌های گذشته ارتباط کوثر و اسنپ برقرار شد،‌ حتی از کتابفروشی‌ها مبلغی نیز دریافت شد، اما در نهایت این اتصال برقرار نشد،‌ مشکل کجا بود؟ گفت: نرم‌افزار کوثر زیرساخت ارتباط با سایت‌ها‌، اسنپ،‌ تبسی و ... را دارد و هم‌اینک به تبسی و اسنپ نیز متصل است،‌ مشکل پیش آمده در ارتباط با اسنپ به شرکت اسنپ مرتبط بود،‌ چرا که اسنپ پس از فعال‌سازی کوثر از اسنپ شاپ و اسنپ‌فود جدا شد و نرم‌افزار خود را تغییر داد‌، در ادامه پس از چندین ماه دوباره اسنپ به ما متصل شد.

جهانبگلو در پاسخ به اینکه اکنون اسنپ و تبسی به صورت برخط متصل هستند؟ گفت:‌ بله،‌ اکنون اسنپ و تبسی با اختلاف دو دقیقه‌ای به کوثر متصل هستند و کتابفروشی‌هایی که به اسنپ و تبسی متصل هستند،‌ موجودی‌شان ظرف دو سه دقیقه بروز می‌شود.

اتصال 100 کتابفروشی در گام اول

 وی با اشاره به طرح سامانه بازار کتاب گفت:‌ در سامانه بازار کتاب بر اساس توافق صورت گرفته،‌ قرار شده است که ما 100 کتابفروشی را متصل کنیم که در دست انجام است و تا پایان آبان ماه انجام می‌شود،‌ اکنون حدود 12 کتابفروشی متصل شده‌اند.کتابفروشی‌های عضو سامانه باید درخواست اتصال برخط داده و نرم‌افزار خود را بروز کنند.

پیگیری‌های خبرنگار تسنیم از کتابفروشی‌هایی که بیشترین فروش را در سامانه بازار کتاب داشته‌اند‌، نشان می‌دهد که هنوز سامانه کوثر این کتابفروشی‌ها نیز که طبق گفته جهانبگلو جزو 12 کتابفروشی متصل هستند،‌ به سامانه بازار کتاب متصل نشده است و همچنان مجبور به ورود دستی اطلاعات نرم‌افزاری خود هستند.

به عبارت دیگر موجودی کتابفروشی‌های عضو به سامانه کوثر متصل است،‌ اما اگر کتابفروشی عناوین تازه‌ای موجود کرده باشد،‌ این عناوین در سیستم بازار کتاب نمایش داده نمی‌شود و کتابفروشی ناچار است،‌ به صورت دستی این عناوین را وارد کند.موضوعی که به نظر می‌رسد اتصال بر خط را تا اندازه‌ای دچار مشکل خواهد کرد.

این در حالی است که انتظار موسسه خانه کتاب و کتابفروشی‌ها این است که اتصال به نرم‌افزارهای حسابداری فروشگاه‌های کتاب این مزیت را داشته باشد که تعیین موجودی کتابفروشی‌ها در سامانه بازار کتاب نیاز به ورود اطلاعات توسط کتابفروشان نداشته و این کار به صورت خودکار از طریق ارتباط سامانه با نرم‌افزارها به صورت برخط انجام خواهدشود.

به گفته مدیران خانه کتاب‌، «بازار کتاب » با نرم‌ افزارهای «رادین» و «ایده گستران» که در رتبه‌های بعدی استفاده در کتابفروشی‌ها هستند در حال مذاکره  است تا مابقی کتابفروشان نیز امکان بهره‌مندی از این فرصت را داشته باشند. 

باید دید آیا این نقص در آینده‌ای نزدیک در تعامل با خانه کتاب و شرکت کوثر برطرف می‌شود؟ آیا در اتصال به نرم‌افزارهای دیگر نیز این مشکل هم‌چنان وحود دارد؟ آیا افزوده شدن این ویژگی به سامانه بازار کتاب می‌تواند تمایل کتابفروشان به این سامانه را افزایش دهد یا خیر؟

باید دید حالا با تغییر دولت،‌ هم‌چنان سیاست بر استفاده از طرح نه چندان استقبال شده وزارت فرهنگ و ارشاد برای کتابفروشی‌ها وجود دارد یا یارانه‌های نشر متوجه بازگشت دوباره طرح‌های فصلی به کتابفروشی‌ها خواهد شد.