به گزارش روزپلاس، موقعیت استراتژیک تنگه هرمز و تاثیر آن بر اقتصاد جهانی، از موضوعاتی است که این روزها به وفور درباره آن صحبت می‌شود.
روزنامه اقتصادی دنیا چاپ آنکارا، امروز در یک گزارش مفصل به این موضوع پرداخته و نوشته است: «بر اساس نظرات تحلیلگران اقتصادی آنکارا، در صورت مسدود شدن تنگه هرمز، علاوه بر کشورهای حوزه خلیج فارس، ترکیه و کشورهای دیگر نیز با پیامدهای اقتصادی جدیدی روبرو خواهند شد».
توجه رسانه‌های ترکیه به آخرین وضعیت جنگ بین ایران و رژیم صهیونیستی در شرایطی افزایش یافته که تهران هنوز تصمیم نهایی خود درباره تنگه هرمز را اعلام نکرده است. اما پیداست از همین حالا، کشتیرانی‌های منطقه و از جمله کشتیرانی ترکیه با این موضوع درگیر شده‌اند.
صبح امروز، عبدالقادر اورال اوغلو، وزیر حمل و نقل و زیرساخت ترکیه، اعلام کرده که سطح امنیتی برای کشتی‌های با پرچم ترکیه که در بنادر ایران پهلو می‌گیرند و در تنگه هرمز تردد می‌کنند، به بالاترین سطح افزایش یافته است.
این وزیر کابینه اردوغان گفته است: «با توجه به تحولات جاری در منطقه پس از حملات اسرائیل به ایران، تصمیم جدیدی برای تضمین امنیت کشتی‌های با پرچم ترکیه گرفته شده است. ما سطح امنیتی کشتی‌هایمان را در محدوده قانون بین‌المللی امنیت کشتی‌ها و تأسیسات بندری (ISPS) به 3 افزایش داده‌ایم تا بتوانند در برابر تهدیدات امنیتی آماده باشند.»
اورال اوغلو گفته است: «اقدامات امنیتی در بالاترین سطح توسط کشتی با همکاری تأسیسات بندری اجرا خواهد شد. عملیات بارگیری و تخلیه بار در کشتی ممکن است به طور موقت به حالت تعلیق درآید. علاوه بر این، در حین تحویل مواد، آذوقه و اقلام مشابه به کشتی، مواد به طور گسترده‌تری مورد بازرسی قرار می‌گیرند، خرید آنها ممکن است محدود یا به تعویق بیفتد. در صورت لزوم، ممکن است از ورود مواد به کشتی به طور کامل خودداری شود. کاپیتان کشتی می‌تواند اقدامات امنیتی مربوط به مناطق ممنوعه در کشتی را افزایش دهد. اقدامات امنیتی که در اطراف کشتی انجام می‌شود شامل اقدامات الکترونیکی و فیزیکی است. برای کنترل امنیت کشتی، باید تمام چراغ‌ها روشن و اطراف کشتی روشن باشد و تمام تجهیزات نظارتی که فعالیت‌ها را در داخل و اطراف کشتی ثبت می‌کنند، باید فعال نگه داشته شوند. زمان ثبت این تجهیزات نظارتی نیز در حداکثر سطح نگه داشته خواهد شد».
ژئوپلیتیک تنگه هرمز و منافع ترکیه
تنگه هرمز به عنوان گذرگاه باریک و استراتژیک خلیج فارس، مهمترین گلوگاه نفتی جهان است و حدود 20٪ از نفت جهان روزانه از این نقطه عبور می‌کند و همچنین یک نقطه ترانزیت برای گاز طبیعی مایع (LNG)، به ویژه از قطر است. در نتیجه کشورهایی مانند عربستان سعودی، ایران، امارات متحده عربی، کویت، عراق و قطر برای صادرات هیدروکربن به آن متکی هستند.
ترکیه نیز به عنوان کشوری که به شدت به واردات انرژی متکی است، تحت تاثیر انسداد تنگه هرمز قرار خواهد گرفت. چرا که این کشور تقریباً 93٪ از نفت و سهم زیادی از گاز طبیعی خود را وارد می‌کند و بسیاری از این منابع از تولیدکنندگان خلیج فارس تأمین می‌شوند.
در نتیجه در گام اول، افزایش قیمت انرژی، برای ترکیه به معنی کسری حساب جاری و افزایش شکاف و نابرابری تراز تجاری ترکیه است و تنها در عرض چند ساعت، در همه بخش‌ها و به ویژه در حمل و نقل، غذا و تولید منجر به فشار تورمی خواهد شد. آن هم در شرایطی که همین حالا هم اقتصاد ترکیه بحران زده است.
علاوه بر افزایش تورم در بازارهای داخلی ترکیه، انسداد تنگه هرمز و افزایش شدید هزینه‌های انرژی، منجر به افزایش تقاضا برای دلار آمریکا شده و لیره ترکیه را تحت فشار قرار می‌دهد و در نتیجه، کاهش ارزش پول ملی، منجر به تداوم تورم وارداتی و تکرار چرخه معیوب خواهد شد.
هم اینک دهها شرکت بزرگ کشتیرانی ترکیه‌ای، در مسیر مدیترانه – سوئز – دریای سرخ – خلیج فارس، در خدمت صادرکنندگان و واردکنندگان کالاها هستند و در نتیجه، هرگونه درگیری در خلیج فارس می‌تواند هزینه‌های بیمه و حمل و نقل را افزایش دهد و تجارت ترکیه با آسیا و شرق آفریقا مختل می‌شود.
افزایش نگرانی تجار ترکیه
در گزارش روزنامه اقتصادی دنیا چاپ آنکارا بر این مساله تاکید شده که افزایش خطرات ژئوپلیتیکی، عدم قطعیت زیادی را به همراه دارد و احتمال بسته شدن تنگه هرمز در پیش‌بینی‌های ریسک مقامات اقتصادی در نظر گرفته شده است.
اگر این احتمال رخ دهد، انتظار می‌رود بسیاری از بخش‌ها در ترکیه به ویژه صنعت تولید، تحت تأثیر قرار گیرند. افزایش احتمالی قیمت نفت و گاز طبیعی و افزایش عدم قطعیت‌های ژئوپلیتیکی، فشار تورمی ایجاد می‌کند و بر شاخص‌های کلیدی اقتصاد کلان تأثیر می‌گذارد.
تحلیلگران اقتصادی ترکیه به روزنامه دنیا گفته‌اند، تنگه هرمز به عنوان آبراه باریکی در دهانه خلیج فارس که نفت و گاز طبیعی مایع (LNG) در خاورمیانه را از طریق دریای عمان و اقیانوس هند به بازارهای جهانی متصل می‌کند، به طور مستقیم ترکیه را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد.
هفته گذشته، قیمت هر بشکه نفت برنت به دلیل حملات هوایی مداوم بین اسرائیل و ایران، با 73.7 دلار به پایان رسید که 11.1 درصد افزایش یافته است.
این افزایش هفتگی، بزرگترین افزایش هفتگی از 3 اکتبر 2022 تاکنون بود. اگرچه کاهش قیمت نفت در این هفته قابل توجه است، اما طولانی شدن درگیری‌ها و احتمال بستن تنگه‌ها توسط ایران، کارشناسان اقتصادی ترکیه را هم نگران کرده است.
همچنین قیمت گاز طبیعی در اروپا بالا رفته و در TTF، مرکز تجارت مجازی گاز طبیعی مستقر در هلند، قیمت گاز به ازای هر مگاوات ساعت در قراردادهای آتی ماه جولای با قیمت 39.1 یورو، یعنی 3.2 درصد بالاتر، ارائه می‌شود.
به همین خاطر، روزنامه حریت ترکیه از قول یواخیم ناگل، رئیس بانک مرکزی آلمان (بوندس‌بانک) درباره پیامدهای منفی اقتصادی جنگ بین ایران و رژیم صهیونیستی هشدار داده است.
ناگل که عضو شورای حکام بانک مرکزی اروپا (ECB) نیز هست، در اجلاس مالی یورو در فرانکفورت اعلام کرده: «در صورت وقوع یک درگیری طولانی‌مدت و جدی، ممکن است افزایش قابل توجهی در قیمت نفت رخ دهد. اگر افزایش قیمت نفت به دلیل خطرات ژئوپلیتیکی ادامه یابد، چشم‌انداز اقتصادی ممکن است تغییر کند و تفاوت‌های قابل توجهی از نظر قیمت‌ها پدیدار شود».
تلاش وزیر برای دادن آرامش به بازار
آلپ ارسلان بایراکتار وزیر انرژی و منابع طبیعی ترکیه درباره تحولات اخیر گفته است: «در شرایط فعلی هیچ مشکلی در امنیت تأمین گاز طبیعی وجود ندارد. ما از ایران گاز می‌خریم، نه نفت. ترکیه از سال 2019 هیچ نفتی از ایران خریداری نکرده است. در مورد گاز هم مشکلی نداریم. البته درگیری اسرائیل و ایران می‌تواند وضعیت منفی در رابطه با عرضه نفت ایجاد کند. چرا که افزایش قیمت نفت می‌تواند وضعیت منفی در رابطه با عرضه انرژی در جهان ایجاد کند. البته باید به این هم اشاره کنم که یک منبع نفت خام از بصره وجود دارد که از طریق تنگه هرمز به ترکیه می‌رسد. این مقدار در مقایسه با آمار سال گذشته حدود 20 درصد است. ما باید به نحوی آن را جایگزین کنیم».
صنعت پلاستیک ترکیه
عمر کارادنیز، رئیس فدراسیون صنایع پلاستیک (PLASFED)، در مصاحبه با روزنامه دنیا در مورد بحران احتمالی در تنگه هرمز، گفته است: «احتمال عبور قیمت نفت از 100 دلار به دلیل اقدام ایران در تنگه هرمز می‌تواند منجر به اختلالات جدی در زنجیره تأمین جهانی شود. نفت نه تنها یک منبع انرژی است، بلکه جزء اصلی نفتا، ماده اولیه اساسی بخش پلاستیک، نیز می‌باشد. بنابراین، افزایش احتمالی قیمت نفت، به معنی افزایش ناگهانی و شدید هزینه مواد اولیه پلاستیک خواهد شد.»
کارادنیز افزود: «انسداد هرمز و افزایش قیمت نفت، بر تقاضای مصرف‌کنندگانی که در بازار داخلی به قیمت بسیار حساس هستند، تأثیر منفی خواهد گذاشت و مزیت رقابتی صنعت پلاستیک ترکیه را در بازارهای صادراتی تضعیف خواهد کرد. در نتیجه، تولیدکنندگان ما با فشار هزینه و کاهش تقاضا مواجه خواهند شد. افزایش هزینه‌ها مستقیماً به مصرف‌کنندگان منتقل می‌شود که منجر به کاهش تقاضا و کاهش بیشتر تولید خواهد شد. وضعیت فعلی تهدیدی جدی برای پایداری صنعت پلاستیک محسوب می‌شود و یک بار دیگر نشان می‌دهد که توسعه تولید داخلی و روی آوردن به منابع جایگزین مواد اولیه چقدر حیاتی است.»
صنعت پلاستیک ترکیه عمدتاً مواد اولیه وارداتی تولید می‌کند. افزایش قیمت نفت مستقیماً در هزینه‌های تولید منعکس خواهد شد. در نتیجه هزینه‌های انرژی، لجستیک و مواد اولیه به طور قابل توجهی افزایش خواهد یافت.
این وضعیت فشار هزینه‌ای زیادی را به ویژه برای تولیدکنندگان کوچک و متوسط ترکیه ایجاد خواهد کرد.
در عین حال، افزایش هزینه‌های لجستیک به موازات افزایش نرخ نفت، قیمت نهایی محصول را به میزان قابل توجهی افزایش خواهد داد. این افزایش هزینه‌ها در فرآیندهایی مانند حمل و نقل، بسته‌بندی، انرژی و توزیع، ضمن اینکه سودآوری شرکت‌های تولیدی ترکیه را کاهش می‌دهد، هزینه دسترسی محصولات به بازار را نیز افزایش خواهد داد.
در پایان باید به این نکته اشاره کرد که بر اساس گزارش تحلیلی روزنامه اقتصادی آنالیز چاپ آنکارا، جنگ یوم کیپور در سال 1973، انقلاب اسلامی ایران در سال 1979، جنگ ایران و عراق در سال 1980 و جنگ خلیج فارس در سال 1990، با توجه به افزایش قیمت نفت، نقاط عطف مهمی در قیمت‌گذاری بودند و در شرایط فعلی هم، بحران احتمالی تنگه هرمز می‌تواند اقتصاد جهانی را متزلزل کند.