به گزارش روزپلاس، دلیل انزوا پس از طلاق معمولاً ناشی از یک ترکیب پیچیده از عوامل روانی، اجتماعی و اقتصادی است که تجربه فرد را به‌صورت جدی تحت تأثیر قرار می‌دهد. ابتدا باید توجه داشت که طلاق به معنای از دست دادن یک رابطه عاطفی و اجتماعی عمیق است؛ این موضوع باعث ایجاد احساس فقدان، سوگ و اضطراب درباره آینده می‌شود.
اغلب افراد پس از طلاق با کاهش حمایت عاطفی مواجه می‌شوند، چون دیگر حمایت همسر را در کنار خود ندارند و گاهی نیز دچار دوری از دوستان یا خانواده همسر می‌شوند که قبلاً در شبکه حمایتی آن‌ها نقش داشتند. این کاهش حمایت عاطفی محیط را برای رشد حس تنهایی و انزوا فراهم می‌کند.
عفت حیدری روانشناس عضو ارشد خانه تاب آوری در ادامه آورده است تغییرات ناگهانی و گسترده در سبک زندگی، مثل تغییر محل زندگی، وضعیت مالی نامناسب، و مسئولیت‌های روزمره جدید، باعث احساس ناپایداری، ناامنی و کاهش کنترل بر زندگی می‌شود، که همگی می‌توانند به شدت استرس‌زا باشند و موجب تضعیف روابط اجتماعی فرد شوند. نگرانی‌ها درباره آینده، بویژه اگر فرزند داشته باشد، بار روانی بسیار سنگینی می‌آورد که به تنهایی فرد دامن می‌زند.
از نظر روان‌شناختی، طلاق تأثیر عمیقی بر هویت فرد دارد. بسیاری افراد خود را بر اساس نقش همسری و خانواده‌شان تعریف می‌کنند؛ وقتی این نقش از بین می‌رود، احساس سردرگمی، سرخوردگی و پوچی شکل می‌گیرد که به انزوا و کناره‌گیری اجتماعی دامن می‌زند. در کنار این، استرس‌های حقوقی، تنش‌های مداوم با همسر سابق، مشکلات مالی و کاهش اعتمادبه‌نفس نیز فشارهای روانی را افزایش می‌دهند و به مرور فرد را منزوی‌تر می‌کنند.
بر حسب شدت وابستگی عاطفی و شرایط فردی، ممکن است افسردگی پس از طلاق بروز کند که با کاهش انگیزه، بی‌علاقگی به فعالیت‌های قبلی، بی‌خوابی یا خواب زیاد، افکار منفی و خودانتقادی همراه است. این حالت افسردگی، به‌ویژه اگر درمان نشود، می‌تواند انزوا را تشدید کرده و فرد را از روابط اجتماعی بیشتر دور کند.
علاوه بر عوامل درونی، فرهنگ و قضاوت‌های اجتماعی علیه طلاق نیز در برخی جوامع فرد را به انزوا سوق می‌دهد و باعث احساس شرمندگی و طردشدگی می‌شود.
تمام این عوامل پیچیده انسانی، روانی و اجتماعی زمینه‌ساز انزوای پس از طلاق می‌شوند که نیازمند حمایت‌های روانی، اجتماعی و گاهی تخصصی برای بهبود و بازسازی شبکه‌های ارتباطی است.
عدم اعتماد به دیگران، به‌ویژه پس از طلاق‌هایی که همراه با خیانت یا آزار عاطفی بوده‌اند، یکی از عمیق‌ترین آسیب‌های روانی است که فرد می‌تواند تجربه کند.
خیانت و آزار روحی نه‌تنها روابط فرد با همسر سابق را دچار بحران می‌کند، بلکه می‌تواند دیدگاه فرد نسبت به اعتماد عمومی و حتی خوداعتمادی را نیز زیر سوال ببرد. بسیاری از افرادی که چنین طلاق‌هایی را تجربه می‌کنند، نسبت به آینده روابط خود بدبین شده و ترس از تکرار آسیب، آن‌ها را به سوی انزوا و تردید در روابط بعدی می‌کشاند.
یکی از پیامدهای شایع این تجربه، کاهش تاب آوری است؛ چرا که فرد با احساس ناکامی، بی‌ارزشی و از دست دادن کنترل بر زندگی مواجه می‌شود. شناسایی این احساسات و پذیرش آن‌ها اولین قدم حیاتی برای بازسازی اعتماد و تقویت تاب آوری است. بسیاری از روانشناسان تاکید دارند که افرادی که با آسیب‌های ناشی از خیانت یا آزار عاطفی مواجه شده‌اند، باید ابتدا اجازه دهند که احساسات منفی—مانند خشم، غم یا ترس—را به رسمیت شناخته و آن‌ها را مدیریت کنند تا بتوانند برای ترمیم روابط آینده آماده شوند.
آزار عاطفی و خیانت، به شدت عملکرد روانی فرد را تحت تاثیر قرار می‌دهد. تحقیقات نشان می‌دهد که تجربه مکرر آزار عاطفی باعث ایجاد اضطراب، افسردگی، کاهش خودباوری و به‌ویژه از دست دادن توانایی اعتماد به دیگران می‌شود. افرادی که قربانی این نوع روابط بوده‌اند، غالباً هرگونه رفتار بی‌ضرر را نیز علامتی از احتمال تکرار آسیب گذشته می‌دانند؛ همین امر موجب سوءتفاهم و تنش در روابط جدید می‌گردد.
در این شرایط، تاب آوری نقش کلیدی در بهبود فرد ایفا می‌کند. تاب آوری نه‌تنها ظرفیت تحمل مشکلات، بلکه توان بازیابی و رشد پس از بحران را مشخص می‌کند. افرادی که تاب آوری بالاتری دارند، نه‌تنها از آسیب‌های گذشته درس می‌گیرند، بلکه به تدریج قادر خواهند بود اعتماد از دست رفته را بازسازی کنند. مطالعات حاکی از آن است که بدون ارتقاء تاب آوری، احتمال جامعه‌گریزی، کاهش کیفیت روابط بین‌فردی و حتی بروز اختلالات روان‌شناختی در این افراد افزایش می‌یابد.
بازسازی اعتماد فرایندی تدریجی است و نمی‌تواند سریع یا بی‌دردسر رخ دهد. اولین قدم، پذیرش آسیب و تصدیق احساسات ناشی از خیانت یا آزار است. باید با خودآگاهی به پرسش‌هایی همچون "آیا بی‌اعتمادی فعلی من مبتنی بر رفتار طرف مقابل است یا ناشی از زخم‌های گذشته؟" پاسخ داد؛ این خودشناسی کلید بازگشت آرامش و اعتماد به نفس است.
تقویت تاب آوری در این مسیر اهمیت بسزایی دارد. راه‌های عملیاتی شامل موارد زیر است:
- پذیرش و بیان احساسات: نوشتن احساسات یا گفت‌وگو با افراد قابل‌اعتماد برای کاهش تنش‌ها.
- یادگیری مرزگذاری سالم: تعیین حد و مرز روشن با افراد و احترام به نیازهای شخصی خود.
- تقویت ارتباطات حمایتی:پیوستن به گروه‌های حمایتی یا مراجعه به مشاوره روانشناسی می‌تواند فضای امنی برای رشد دوباره تاب آوری و بازسازی اعتماد فراهم آورد.
- توسعه خودباوری: یاد گرفتن مهارت‌های جدید، تقویت عزت نفس و بالا بردن حس ارزشمندی فردی.
با استفاده از این راهکارها، فرد می‌تواند تاب آوری روانی خود را بازیابد و با چشم‌اندازی واقع‌بینانه‌تر نسبت به روابط آتی نگاه کند.
راه بازسازی اعتماد پس از یک طلاق دردناک همواره با فراز و نشیب همراه است و نیاز به صبر و تعهد دارد. فرد باید بپذیرد که ترمیم اعتماد سفری مداوم برای رشد شخصی و روانی است. بازشناسی رفتارهای ناسالم، اعتماد به شهود و گوش دادن به ندای درونی در این مسیر از اهمیت بالایی برخوردار است.
تاب آوری در این مرحله خود را با بخشش خود و دیگران، کنار آمدن با خاطرات، و قرار گرفتن در معرض چالش‌های جدید بدون ترس از آسیب جدید نشان می‌دهد.
افرادی که فعالانه به تقویت تاب آوری می‌پردازند، فرصت تجربه روابط سالم‌تر، معنادارتر و با کیفیت‌تری را پس از عبور از بحران طلاق و خیانت خواهند داشت. این افراد با استفاده از تجارب گذشته، نه‌تنها اعتماد از دست رفته را بازمی‌یابند، بلکه بنیان مستحکم‌تری برای زندگی مشترک یا روابط آینده خود ایجاد خواهند کرد.