به گزارش روزپلاس، اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) یک اختلال شایع و طولانی‌مدت است که با افکار غیرقابل کنترل و عودکننده (وسواس) مشخص می‌شود و می‌تواند افراد را به سمت رفتارهای تکراری (اجبار) سوق دهد.
اگرچه هر کسی گاهی اوقات نگران می‌شود یا احساس میکند که باید چیزها را دوباره بررسی کند، اما علائم مرتبط با اختلال وسواس فکری-عملی شدید و مداوم هستند. این علائم می‌توانند باعث پریشانی شوند و منجر به رفتارهایی شوند که در فعالیت‌های روزمره اختلال ایجاد می‌کنند.
افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی ممکن است احساس کنند که باید بیش از یک ساعت در روز چیزها را به طور مکرر بررسی کنند یا کارهای روزمره را به عنوان راهی برای رهایی موقت از اضطراب انجام دهند.
اگر علائم اختلال وسواس فکری-عملی درمان نشوند، این رفتارها می‌توانند در کار، مدرسه و روابط شخصی اختلال ایجاد کنند و باعث احساس پریشانی شوند.
علائم اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) معمولاً در دوران کودکی، حدود ۱۰ سالگی، یا در اوایل بزرگسالی، حدود ۲۰ تا ۲۱ سالگی، بروز می‌کنند و اغلب در پسران زودتر از دختران ظاهر می‌شوند. اکثر افراد تا زمان رسیدن به بزرگسالی، مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی تشخیص داده می‌شوند.
علائم و نشانه‌های اختلال وسواس فکری عملی (OCD) چیست؟
افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) ممکن است وسواس فکری، وسواس عملی یا هر دو را داشته باشند.
وسواس فکری، افکار، تمایلات یا تصاویر ذهنی مکرری هستند که باعث اضطراب می‌شوند. وسواس‌های فکری رایج عبارتند از:
ترس از میکروب یا آلودگی
ترس از فراموش کردن، گم کردن یا گم کردن چیزی
ترس از دست دادن کنترل بر رفتار
افکار پرخاشگرانه نسبت به دیگران یا خود
افکار ناخواسته، ممنوع یا تابو مربوط به رابطه جنسی، مذهب یا آسیب
میل به متقارن یا مرتب بودن کامل چیزها
وسواس‌های عملی، رفتارهای تکراری هستند که فرد در پاسخ به یک فکر وسواسی، تمایل به انجام آنها را احساس میکند.
وسواس‌های عملی رایج عبارتند از:
تمیز کردن یا شستن بیش از حد دست‌ها
مرتب کردن یا چیدن وسایل به روشی خاص و دقیق
چک کردن مکرر چیزها، مانند قفل بودن در یا خاموش بودن فر شمارش اجباری
چگونه بفهمم که این اختلال وسواس فکری عملی است؟
همه آداب و رسوم یا عادت‌ها وسواس عملی نیستند. همه گاهی اوقات همه چیز را دوباره بررسی می‌کنند. به طور کلی، افراد مبتلا به وسواس فکری عملی:
نمی‌توانند افکار وسواسی یا رفتارهای اجباری خود را کنترل کنند، حتی زمانی که آن افکار یا رفتارها را بیش از حد تشخیص می‌دهند.
حداقل ۱ ساعت در روز را صرف این افکار وسواسی یا رفتارهای اجباری می‌کنند.
از انجام رفتارها یا آداب اجباری لذت نمی‌برند، اما ممکن است از اضطراب ناشی از افکار وسواسی احساس تسکین مختصری کنند.
به دلیل این افکار یا رفتارها، مشکلات قابل توجهی در زندگی روزمره تجربه می‌کنند.
برخی از افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) نیز دچار اختلال تیک هستند.
تیک‌های حرکتی، حرکات ناگهانی، کوتاه و تکراری مانند پلک زدن و سایر حرکات چشم، شکلک درآوردن صورت، بالا انداختن شانه و تکان دادن سر یا شانه هستند.
تیک‌های صوتی رایج شامل صاف کردن مکرر گلو، فین فین کردن یا خرخر کردن است. ابتلا به اختلال خلقی یا اختلال اضطرابی نیز در افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی رایج است.
علائم اختلال وسواس فکری-عملی ممکن است ظاهر و ناپدید شوند، با گذشت زمان تسکین یابند یا بدتر شوند. افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی ممکن است سعی کنند با اجتناب از موقعیت‌هایی که وسواس‌هایشان را تحریک میکند، به خودشان کمک کنند، یا ممکن است از الکل یا مواد مخدر برای آرام کردن خود استفاده کنند.
اگرچه اکثر بزرگسالان مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی تشخیص می‌دهند که رفتارهای اجباری آنها منطقی نیست، اما برخی از بزرگسالان و اکثر کودکان ممکن است متوجه نشوند که رفتار آنها غیرعادی است. والدین یا معلمان معمولاً علائم اختلال وسواس فکری-عملی را در کودکان تشخیص می‌دهند.
اگر فکر می‌کنید شما یا فرزندتان ممکن است اختلال وسواس فکری-عملی داشته باشید، در مورد علائم احتمالی با یک ارائه دهنده خدمات درمانی صحبت کنید. در صورت عدم درمان، اختلال وسواس فکری-عملی می‌تواند در تمام جنبه‌های زندگی اختلال ایجاد کند.
چه چیزی باعث اختلال وسواس فکری-عملی می‌شود؟ علل دقیق اختلال وسواس فکری-عملی مشخص نیست؛ با این حال، عوامل مختلفی با افزایش احتمال ابتلا به این اختلال مرتبط هستند. ژنتیک یکی از عوامل مرتبط با اختلال وسواس فکری-عملی است. مطالعات نشان داده‌اند که داشتن یک خویشاوند درجه یک (والدین، خواهر و برادر یا فرزند) مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی با افزایش احتمال ابتلا به این اختلال مرتبط است.
دانشمندان هیچ ژن یا مجموعه‌ای از ژن‌ها را که به طور قطعی منجر به اختلال وسواس فکری-عملی شود، شناسایی نکرده‌اند، اما مطالعاتی که ارتباط بین ژنتیک و اختلال وسواس فکری-عملی را بررسی می‌کنند، در حال انجام است. علاوه بر ژنتیک، عوامل بیولوژیکی دیگری نیز ممکن است نقش داشته باشند. مطالعات تصویربرداری مغز نشان داده است که افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی اغلب تفاوت‌هایی در قشر پیشانی و ساختارهای زیرقشری مغز، مناطقی از مغز که زمینه‌ساز توانایی کنترل رفتار و پاسخ‌های عاطفی هستند، دارند.
محققان همچنین دریافته‌اند که چندین ناحیه مغز، شبکه‌های مغزی و فرآیندهای بیولوژیکی نقش کلیدی در افکار وسواسی، رفتار اجباری و ترس و اضطراب مرتبط با آن دارند.
تحقیقات برای درک بهتر ارتباط بین علائم اختلال وسواس فکری-عملی و بخش‌هایی از مغز در حال انجام است. برخی مطالعات ارتباط بین آسیب‌های دوران کودکی و علائم وسواس فکری-عملی را گزارش کرده‌اند. برای درک این رابطه تحقیقات بیشتری لازم است.
کودکانی که پس از عفونت استرپتوکوکی دچار شروع ناگهانی یا بدتر شدن علائم وسواس فکری-عملی می‌شوند، ممکن است به بیماری به نام اختلالات عصبی-روانی خودایمنی کودکان مرتبط با عفونت‌های استرپتوکوکی (PANDAS) مبتلا باشند.
چگونه OCD درمان می‌شود؟
اولین قدم صحبت با پزشک در مورد علائم شماست. پرسیدن سوال و ارائه اطلاعات به پزشک می‌تواند مراقبت از شما را بهبود بخشد. پزشک شما معاینه فیزیکی انجام می‌دهد و از شما در مورد سابقه سلامتی‌تان سوال میکند تا مطمئن شود که علائم شما ناشی از بیماری‌ها یا شرایط دیگر نیست. پزشک شما ممکن است شما را برای ارزیابی یا درمان بیشتر به یک متخصص سلامت روان، مانند روانپزشک، روانشناس، مددکار اجتماعی یا مشاور، ارجاع دهد. درمان OCD معمولاً شامل انواع خاصی از روان‌درمانی (مانند درمان شناختی رفتاری)، دارو یا ترکیبی از این دو است. یک متخصص سلامت روان می‌تواند در مورد مزایا و خطرات مرتبط با گزینه‌های درمانی مختلف صحبت کند و به شناسایی بهترین درمان برای شما کمک کند.
گاهی اوقات افراد مبتلا به OCD بیماری‌های روانی دیگری مانند اضطراب، افسردگی و اختلال بدشکلی بدن نیز دارند، اختلالی که در آن فرد به اشتباه معتقد است که بخشی از بدنش غیرطبیعی است. در نظر گرفتن این اختلالات دیگر هنگام تصمیم‌گیری در مورد درمان مهم است.
پیروی از برنامه درمانی شما بسیار مهم است زیرا هم روان درمانی و هم دارو درمانی ممکن است مدتی طول بکشد تا مؤثر واقع شوند. اگرچه هیچ درمانی برای اختلال وسواس فکری عملی وجود ندارد، اما درمان‌های فعلی به بسیاری از افراد مبتلا به این اختلال کمک میکند تا علائم خود را مدیریت کنند، در فعالیت‌های روزمره شرکت کنند و زندگی کامل و فعالی داشته باشند.
روان‌درمانی
روان‌درمانی می‌تواند درمانی مؤثر برای بزرگسالان و کودکان مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی باشد. تحقیقات نشان می‌دهد که انواع خاصی از روان‌درمانی، از جمله درمان شناختی رفتاری (CBT) و سایر درمان‌های مرتبط (مانند آموزش معکوس کردن عادت)، می‌توانند برای بسیاری از افراد به اندازه دارو مؤثر باشند.
برای برخی دیگر، روان‌درمانی ممکن است در ترکیب با دارو بیشترین تأثیر را داشته باشد. تحقیقات نشان می‌دهد که نوع خاصی از CBT به نام مواجهه و پیشگیری از پاسخ (ERP) برای کاهش رفتارهای اجباری، حتی برای افرادی که به دارو پاسخ خوبی نداده‌اند، مؤثر است.
با ERP، افراد در موقعیتی قرار می‌گیرند که اجبار آنها را تحریک میکند (مانند لمس اشیاء کثیف) و از انجام اجبار معمول خود (مانند شستن دست) جلوگیری می‌شود. اگرچه این رویکرد ممکن است در ابتدا باعث احساس اضطراب شود، اما با ادامه درمان، اجبار برای اکثر افراد کاهش می‌یابد. کودکان مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی ممکن است در مورد تشخیص و مدیریت علائم OCD خود به کمک بیشتری از اعضای خانواده و ارائه دهندگان مراقبت‌های بهداشتی نیاز داشته باشند.
متخصصان سلامت روان می‌توانند با بیماران جوان همکاری کنند تا استراتژی‌هایی را برای مدیریت استرس و افزایش حمایت شناسایی کنند تا کودکان بتوانند علائم OCD خود را در مدرسه و خانه مدیریت کنند.
دارو پزشک شما ممکن است برای کمک به درمان اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) دارو تجویز کند. مهارکننده‌های بازجذب سروتونین (SRIs) رایج‌ترین نوع داروی تجویز شده برای درمان اختلال وسواس فکری-عملی هستند.
داروهای بازجذب سروتونین، از جمله مهارکننده‌های انتخابی بازجذب سروتونین (SSRIs)، اغلب برای درمان افسردگی استفاده می‌شوند و همچنین برای درمان علائم اختلال وسواس فکری-عملی مفید هستند.
با درمان SRI، ممکن است 8 تا 12 هفته طول بکشد تا علائم شروع به بهبود کنند و درمان اختلال وسواس فکری-عملی ممکن است به دوزهای SRI بالاتری نسبت به آنچه معمولاً در درمان افسردگی استفاده می‌شود، نیاز داشته باشد. برای برخی از افراد، این داروها ممکن است عوارض جانبی مانند سردرد، حالت تهوع یا مشکل در خواب ایجاد کنند.
افراد به روش‌های مختلفی به دارو پاسخ می‌دهند، اما اکثر افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی متوجه می‌شوند که دارو، اغلب در ترکیب با روان‌درمانی، می‌تواند به آنها در مدیریت علائمشان کمک کند. پزشک شما می‌تواند دوزهای دارو را به مرور زمان تنظیم کند تا هرگونه عوارض جانبی یا علائم ترک را به حداقل برساند. بدون مشورت با پزشک، مصرف داروی خود را قطع نکنید. پزشک شما با شما همکاری خواهد کرد تا سلامت شما را تحت نظر داشته باشد و می‌تواند برنامه درمانی را به روشی ایمن و مؤثر تنظیم کند.
در سال ۲۰۱۸، سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) استفاده از تحریک مغناطیسی فراجمجمه‌ای (TMS)، که بیشتر در درمان افسردگی استفاده می‌شود، را به عنوان یک درمان اضافی برای بزرگسالان مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی (OCD) تأیید کرد. می‌توانید در وب‌سایت NIMH درباره درمان‌های تحریک مغز، از جمله TMS، اطلاعات بیشتری کسب کنید.
فراتر از درمان: کارهایی که می‌توانید انجام دهید چندین کار مهم وجود دارد که می‌توانید برای مدیریت استرس و اضطراب مرتبط با اختلال وسواس فکری-عملی انجام دهید.
یک برنامه خواب منظم ایجاد کنید.
ورزش منظم را بخشی از برنامه روزانه خود قرار دهید.
یک رژیم غذایی سالم و متعادل داشته باشید.
از خانواده و دوستان مورد اعتماد خود حمایت بخواهید.