به گزارش روزپلاس، حضور گسترده اتباع خارجی در بخش‌هایی از بازار کار ایران سال‌هاست به موضوعی چالش‌برانگیز تبدیل شده است. از یک سو، بیکاری جوانان ایرانی به‌عنوان یکی از معضلات اصلی اقتصادی کشور مطرح است و از سوی دیگر، بسیاری از مشاغل سخت و کم‌درآمد توسط اتباع خارجی اشغال شده است. حال پرسش اصلی این است که با خروج احتمالی نیروی کار اتباع، آیا فرصت‌های شغلی بیشتری برای ایرانی‌ها ایجاد می‌شود؟
کارشناسان بازار کار معتقدند که بسیاری از کارهای یدی و مشاغل پرزحمت مانند کار در کارگاه‌های ساختمانی، کشاورزی و خدماتی، سال‌هاست مورد استقبال کارگران ایرانی قرار نمی‌گیرد. دلیل اصلی، دستمزد پایین، نبود امنیت شغلی و شرایط کاری دشوار است. در چنین فضایی، اتباع خارجی با دستمزد کمتر و بدون مطالبه حقوق قانونی کامل، جای خالی را پر کرده‌اند.
به گفته فعالان اقتصادی، حتی اگر روند خروج یا محدودیت برای کار اتباع شدت گیرد، بعید است که کارگران ایرانی به سرعت جایگزین آنها شوند. زیرا ساختار دستمزد، نوع قراردادها و شرایط کار در بسیاری از بخش‌ها برای ایرانیان جذابیت ندارد. تجربه سال‌های گذشته نیز نشان داده که در زمان کاهش حضور اتباع، برخی کارفرمایان با کمبود جدی نیروی انسانی مواجه شده‌اند.
مجتبی جعفری؛ رئیس اتحادیه صنف پارچه فروشان تهران در خصوص به کارگیری نیروهای کار ایرانی در صنایع کوچک و کارگاهی اظهار کرد: با تسریع روند اخراج مهاجران افغان از کشور، نگاه‌ها به تأثیر این تصمیم بر بازار کار ایران دوخته شده؛ در حالی که خروج ناگهانی بخشی از نیروی کار می‌تواند صنایع کوچک، را دچار اختلال کند. در روز های اخیر روند بازگرداندن اتباع افغانستانی از ایران شدت گرفته است.
وی گفت: اگر روند خروج اتباع افغانی از کشور ادامه دار باشد، تأثیر بسزایی بر بازار کار ایران و بخش‌های تولیدی و صنعتی خواهد داشت. موضوع اشتغال اتباع را نمی‌توان جدا از وضعیت حضور آنها در کشور بررسی کرد.
جعفری بیان کرد: از وزارت کار و دولت انتظار می‌رود با طراحی مکانسیم‌های تشویقی نسبت به ایجاد انگیزه برای به کارگیری کارگر ایرانی توسط کارفرمایان اقدام به عمل بیاورند قبلاٌ هم این روش‌ها معمول بوده در زمان‌هایی دولت، بخشی از سهم بیمه کارفرمایان را پرداخت می‌کرد؛ اکنون نیز دولت می‌تواند با ایجاد چنین روش‌هایی زمینه به کارگیری نیروی هموطن را فراهم سازد.
یکی از اصلی‌ترین دلایل گرایش کارفرمایان به استخدام اتباع، هزینه پایین‌تر است. اتباع اغلب با دستمزدی کمتر از نرخ مصوب کار می‌کنند و در بسیاری موارد از بیمه و مزایا محروم می‌مانند. علاوه بر این، انعطاف‌پذیری و ماندگاری بیشتر این نیروها در مشاغل سخت، کارفرمایان را به استفاده از آنان تشویق می‌کند.
کارشناسان تأکید می‌کنند که برای کاهش وابستگی به نیروی کار اتباع و جذب نیروی ایرانی، لازم است شرایط شغلی بهبود یابد؛ از جمله افزایش واقعی دستمزدها، ارائه حمایت‌های بیمه‌ای و رفاهی، و ارتقای مهارت‌های شغلی کارگران ایرانی. بدون این اصلاحات، خروج اتباع نه‌تنها به اشتغال ایرانی‌ها منجر نمی‌شود، بلکه می‌تواند برخی بخش‌های اقتصادی به‌ویژه کشاورزی و ساختمان را با بحران کمبود نیرو مواجه سازد.