به گزارش روزپلاس، الهام علی‌اف، رئیس‌جمهور آذربایجان، در مصاحبه‌ای تفصیلی با شبکه «العربیه»، توافقنامه امضا شده در واشنگتن با ارمنستان را به منزله پایان جنگی 30 ساله توصیف کرد و هشدار داد که هر دولت آینده‌ای در ارمنستان که این توافق را زیر پا بگذارد، با مشکلات جدی مواجه خواهد شد.
وی با اشاره به اینکه توازن قدرت در منطقه کاملاً به نفع باکو است، از عملیاتی شدن قریب‌الوقوع «کریدور زنگه‌زور» خبر داد و ضمن تشریح روابط «بسیار سازنده» با دولت ایران، از واکنش روسیه به سرنگونی هواپیمای مسافربری آذربایجان به شدت انتقاد کرد.
کریدور زنگه‌زور (مسیر ترامپ) چگونه شکل گرفت؟
خبرنگار: جناب رئیس‌جمهور، یکی از مسائل اصلی ناشی از این توافق، تحقق کریدور زنگه‌زور است که آرزوی آذربایجان بوده و برخی آن را «مسیر ترامپ» می‌نامند. سؤال من این است: «چگونه ایده مسیر ترامپ مطرح شد؟ این مسیر چه مراحلی را برای آذربایجان نوید می‌دهد؟ و البته این با حمایت شما محقق خواهد شد. آیا این گذرگاه نقش استراتژیک مهمی بین آذربایجان و اروپا ایفا خواهد کرد؟»
الهام علی‌اف: برای پاسخ به این سؤال، باید کمی به تاریخ نگاه کنم و برای بینندگان توضیح دهم که چگونه آذربایجان به دو قسمت تقسیم شد. این در اولین ماه‌های شوروی شدن آذربایجان رخ داد. پس از فروپاشی امپراتوری روسیه در سال 1917، جمهوری دموکراتیک آذربایجان تأسیس شد. این اولین جمهوری دموکراتیک در جهان اسلام بود که در ماه مه 1918 تأسیس شد. اما تنها تا آوریل 1920 دوام آورد: زمانی که ارتش روسیه وارد آذربایجان شد و آن را اشغال کرد. در نوامبر همان سال، دولت روسیه شوروی تصمیم گرفت که زنگه‌زور – منطقه‌ای که ما آن را «زنگه‌زور غربی» می‌نامیم – را از آذربایجان گرفته و به ارمنستان بدهد. بدین ترتیب آذربایجان به دو قسمت تقسیم شد: بخش اصلی و نخجوان و زنگه‌زور غربی بین آن‌ها قرار گرفت.
در دوران شوروی، این مشکلی نبود، زیرا مرزی وجود نداشت، جنگی هم نبود. مردم با خودرو یا قطار آزادانه از بخش اصلی آذربایجان به نخجوان سفر می‌کردند. اما پس از آنکه ارمنستان تجاوز علیه آذربایجان را آغاز کرد، این خط ارتباطی را قطع کرد. ارمنی‌ها کریدور را بستند.
امروز برای رفتن به نخجوان، یا باید با هواپیما پرواز کنیم، یا با اتوبوس و خودرو از خاک ایران عبور کنیم. یا از مسیری طولانی‌تر – از طریق خاک گرجستان و ترکیه – وارد نخجوان شویم. این ناراحتی و مشکلات زیادی ایجاد می‌کند.
پس از آنکه جنگ دوم قره‌باغ با پیروزی ما به پایان رسید، می‌توانستیم این مسیر را به زور تصرف کنیم. در آن زمان، ارتش ارمنستان از نظر روحی کاملاً در هم شکسته بود. ارتش ارمنستان 12 هزار فراری از جنگ داشت، در حالی که ارتش آذربایجان صفر. در ارتش آذربایجان روحیه بالایی وجود داشت و هیچ‌کس نمی‌توانست جلوی ما بایستد.
ما در 10 نوامبر 2020، صرفاً در مرز خود متوقف شدیم و این مسیر را به زور تصرف نکردیم، اما به ارمنستان اطلاع دادیم که آن‌ها نمی‌توانند ارتباط ما با نخجوان را قطع کنند.
حدود پنج سال در مورد این خطوط ارتباطی با آن‌ها مذاکره کردیم. در این مدت، ما شروع به ساخت راه‌آهن و بزرگراه تا مرز ارمنستان برای اتصال به نخجوان کردیم. انتظار داریم پروژه‌های بزرگراه و همچنین راه‌آهن شاید سال آینده آماده شوند.
اما در طول تقریباً پنج سال، ارمنستان موضع سازنده‌ای در برابر خواسته‌ها و مطالبات قانونی ما نشان نداد. به همین دلیل، زمانی که پرزیدنت ترامپ و تیمش درگیر این فرآیند شدند و خواستند میانجی‌گری کنند، ما این پیام را به آن‌ها دادیم: کریدور زنگه‌زور باید فعال و امن باشد، یعنی شهروندان آذربایجان باید بتوانند این مسافت بیش از 40 کیلومتر را با امنیت طی کنند و باید تضمین‌های امنیتی قوی وجود داشته باشد.
دولت ترامپ این نگرانی قانونی را به درستی پذیرفت و در نتیجه آن، TRIPP (مسیر صلح و رفاه بین‌المللی ترامپ) به وجود آمد. پس از اینکه پرزیدنت ترامپ نام خود را به کریدور زنگه‌زور داد، من مطمئن هستم که این پروژه به زودی محقق خواهد شد. ساخت زیرساخت فیزیکی، یعنی راه‌آهن، نباید زمان زیادی ببرد، زیرا مسافت فقط 42 کیلومتر است. اگر ما آن را بسازیم، ظرف یک سال آن را تکمیل می‌کنیم.
امروز، یک شاخه از کریدور میانی – مسیری که از آسیا از طریق دریای خزر می‌گذرد – از آذربایجان به گرجستان، ترکیه و سپس به اروپا و همچنین به بنادر گرجستان می‌رسد. این تنها راهی است که آسیا را از طریق خاک آذربایجان به اروپا متصل می‌کند. کریدور زنگه‌زور یا مسیر ترامپ یک جایگزین ایجاد خواهد کرد.
کریدور دوم از خاک ارمنستان عبور خواهد کرد. این برای ارمنستان مفید است. من سعی کرده‌ام این پیام را به همکاران ارمنی خود برسانم که در نتیجه آن‌ها به یک کشور ترانزیتی تبدیل خواهند شد.
هر کشوری، اگر پتانسیل داشته باشد، سعی می‌کند به یک کشور ترانزیتی تبدیل شود. به لطف کریدور زنگه‌زور، ارمنستان از حمل‌ونقل حق ترانزیت دریافت خواهد کرد. با توجه به اینکه حجم بارهایی که از آسیا از طریق خاک آذربایجان به اروپا حمل می‌شود هر سال در حال افزایش است، من مطمئن هستم که کریدور زنگه‌زور به یک ارتباط حمل‌ونقل مهم برای اتصال قاره‌ها تبدیل خواهد شد.
روابط با ایران بسیار سازنده است
خبرنگار: جناب رئیس‌جمهور، شما از اهمیت زنگه‌زور صحبت کردید. پس از آن امضا، دو طرف وجود دارند: روسیه و ایران. بگذارید از ایران شروع کنم. تا جایی که می‌دانم، رئیس‌جمهور ایران به آذربایجان سفر کرده است. ریشه‌های او به آذربایجانی‌ها برمی‌گردد. او اینجا به زبان آذربایجانی صحبت می‌کرد. پس از تغییرات ژئوپلیتیکی کنونی، روابط بین آذربایجان و ایران را چگونه می‌بینید؟
الهام علی‌اف: بله، حق با شماست. رئیس‌جمهور ایران به آذربایجان سفر کرده، درواقع دو بار. اولی یک سفر رسمی بود و دومی برای شرکت در اجلاس سران سازمان همکاری اقتصادی در شهر خانکندی، در قره‌باغ آزاد شده. ما روابط کاری بسیار خوبی با او برقرار کرده‌ایم.
بله، شما کاملاً حق دارید، او آذربایجانی است. او همان خونی را دارد که من دارم. ما به یک زبان صحبت می‌کنیم. نیازی به مترجم نداریم. این واقعاً فرصت خوبی است. فکر می‌کنم روابط شخصی ما و روابط بین دولت او و دولت من بسیار سازنده و بسیار دوستانه است. در مورد موضع رسمی ایران در قبال رویدادهای جدید، ما آن را بسیار منطقی و بسیار مثبت ارزیابی می‌کنیم. وقتی می‌گویم موضع رسمی، منظورم موضع رئیس‌جمهور و وزیر امور خارجه است. این موضع رسمی محسوب می‌شود.
موضع رئیس‌جمهور ایران کاملاً منطقی است و بر این اساس استوار است که کریدور زنگه‌زور به هیچ وجه تهدیدی برای ایران نیست. شایعات زیادی در برخی رسانه‌ها و وب‌سایت‌ها در مورد برنامه‌های آذربایجان برای اشغال زنگه‌زور و قطع مرز ایران و ارمنستان منتشر شده است. این کاملاً دروغ است. ما چنین قصدی نداریم. به هر حال، اگر می‌خواستیم این کار را بکنیم، می‌کردیم. انجام این کار در نوامبر 2020 بسیار آسان بود.
در طول این پنج سال که ارمنستان مانع از باز شدن کریدور زنگه‌زور شد، ما با دولت ایران به توافق بین‌دولتی رسیدیم که یک جاده اضافی در خاک ایران ساخته شود و آن به نام رود ارس – «کریدور ارس» – نامیده شد. آذربایجان برای دور زدن ارمنستان، سرمایه‌گذاری زیادی برای ساخت پل بر روی رود ارس انجام می‌دهد. این پروژه در حال حاضر در مرحله اجراست. وقتی کریدور از طریق ارمنستان باز شود، ما دو مسیر خواهیم داشت، فرصت‌های بیشتری برای تحویل بار خواهیم داشت - یکی از طریق ایران و دیگری از طریق ارمنستان.
در واقع، کریدور زنگه‌زور نه‌تنها یک کریدور حمل‌ونقل شرق به غرب، بلکه شمال به جنوب نیز خواهد بود. بنابراین، علاوه بر مسیر شمال-جنوب از روسیه به آذربایجان و ایران، ما مسیر دیگری نیز خواهیم داشت: از روسیه به آذربایجان، ارمنستان، نخجوان و ایران. بنابراین، من فکر می‌کنم که برای کل منطقه یک وضعیت برد-برد ایجاد خواهد شد و هیچ‌کس از این ضرر نخواهد کرد. می‌دانم که دولت ایران این را درک می‌کند و آذربایجان هر کاری برای تقویت همکاری‌های منطقه‌ای بین همه کشورهای منطقه انجام خواهد داد.