آلفرد آدلر از روانشناسان مطرح اتریشی است که در ابتدا در مکتب روانکاوی بود و سپس تبدیل به یکی از پیشگامان روانشناسی اجتماعی در روانکاوی گردید.
آدلر معتقد بود احساس حقارت همیشه به عنوان نیروی برانگیزاننده در رفتار وجود دارند.آدلر در جایی می‌نویسد: " انسان بودن یعنی خود را حقیر احساس کردن ".
وی معتقد بود
احساس حقارت منبع تمامی تلاش های انسان است و رشد فرد ناشی از تلاش های فرد برای چیره شدن بر حقارت های واقعی یا خیالی اش ناشی می‌شود.
در ادامه مقاله به بیان
عقده حقارت آدلر که معتقد بود دلیل تلاش انسان است می‌پردازیم .
عقده حقارت ؛ دلیل تلاش انسانطبق
نظریه شخصیت آدلر وی معتقد بود بود
احساس حقارت منبع تمامی تلاش های انسان است و ما در طول زندگی خود با نیاز به جبران کردن این احساس های حقارت و تلاش کردن برای رسیدن به سطوح بالای رشد تحریک می شویم. این فرایند در کودکی آغاز می شود، آدلر معتقد بود که کودکان از نیروی بیشتر والدین خود آگاه هستند و می دانند که نمی توانند با این قدرت مبارزه کنند در نتیجه کودک در برابر افراد بزرگ تر و قوی تر پیرامون خود احساس های حقارت را پرورش می‌دهد.
گرچه این تجربه اولیه حقارت در کودکی برای همه وجود دارد ولی به صورت ژنتیکی تعیین نشده است، بلکه این شرایط درماندگی و وابستگی به بزرگسالان حاصل محیط است که برای همه کودکان یکسان است، نمی‌توان از
احساس‌های حقارت فرار کرد ولی با این حال ضروری نیز هستند زیرا برای تلاش و رشد کردن انگیزه فراهم می کنند .
عقده حقارتاگر کودک نتواند
احساس های حقارت خود را جبران کند آنها تشدید شده و به پرورش
عقده حقارت منجر می شوند. افرادی که
عقده حقارت دارند در مورد خود نظر مناسبی ندارند و احساس می کنند نمی‌توانند با ضروریات زندگی کنار بیایند.
عقده حقارت در کودکی می‌تواند سه منشا داشته باشد:
حقارت عضوی (نقص عضو): آدلر نتیجه گرفت که
اعضای ناقص بدن شخصیت را از طریق تلاش‌های فرد برای جبران کردن این نقص شکل می دهند ، درست همانطوری که آدلر نرمی استخوان خودش را حقارت عضوی سال های کودکی اش بود،جبران کرد. تاریخ نمونه‌های متعددی از این نوع
جبران را ثبت کرده است مثلا تئودور روزولت مریض احوال، بیست و ششمین رئیس جمهور آمریکا در بزرگسالی الگوی تناسب اندام شد. تلاش برای غلبه کردن بر حقارت عضوی می تواند دستاوردهای هنری، ورزشی و اجتماعی بزرگی داشته باشد ولی اگر این تلاش ها شکست بخورند منجر به
عقده حقارت می شود.
لوس کردن: لوس کردن نیز می‌تواند منجر به
عقده حقارت شود ، کودکان نازپرورده کانون توجه خانواده هستند ، هر درخواست یا نیاز آنها برآورده می شود و چیزی از آنها دریغ نمی‌شود و این باعث می‌شود فکر کنند آدم‌های بسیار مهمی هستند و دیگران همیشه باید تسلیم آنها شوند. اولین تجربه بد این کودکان در مدرسه است که ضربه سختی به آنان وارد می‌شود؛ این کودکان یاد نگرفته‌اند برای چیزی که می‌خواهند صبر کنند و یاد نگرفته‌اند بر مشکلات غلبه کنند. وقتی این کودکان با موانعی بر سر راه ارضای نیازهای خود رو به رو می‌شوند به این باور می‌رسند که باید نقایص شخصی داشته باشند که جلوی آنها را می‌گیرند و بدین ترتیب
عقده حقارت در این کودکان ایجاد می‌شود.
غفلت: به‌راحتی می‌توان فهمید که چگونه کودکان غفلت شده، ناخواسته و طرد شده
عقده حقارت را پرورش می‌دهند ، آنها در دوران کودکی امنیت شخصی و محبت نمی‌بینند زیرا والدین آنها بی اعتنا یا متخاصم هستند و در نتیجه این کودکان
احساس حقارت و بی ارزشی را پرورش می‌دهند و به دیگران بی اعتمادند .
عقده برتریمنبع عقده هر چه باشد امکان دارد فرد جبران افراطی کند و عقده برتری را پرورش دهد.
عقده برتری عبارت است از " نظر اغراق آمیز درباره توانایی‌ها و موفقیت‌های خویشتن ". امکان دارد چنین فردی در درون احساس رضایت و برتری کند و نیازی نداشته باشد که برتری خود را با دستاوردهایش نشان بدهد یا این‌که ممکن است چنین نیازی را احساس کند و بکوشد شدیدا موفق شود . در هر دو مورد
کسی که عقده برتری دارد لاف می زند ، تکبر دارد ، خودخواه است و دیگران را تحقیر می کند.تفاوت بین عزت نفس پایین و عقده حقارت چیست؟عزت نفس پایین به این معناست که به طور کلی نسبت به خودتان احساس خوبی ندارید. ممکن است گاهی به توانایی های خود شک کنید یا احساس بی لیاقتی کنید، اما این احساسات می‌توانند بیایند و بروند. اما عقده حقارت شدیدتر و پایدارتر است.
این یک باور عمیق است که شما اساساً ارزش یا توانایی کمتری نسبت به دیگران دارید. این می تواند بسیاری از بخش های زندگی شما را تحت تاثیر قرار دهد و لذت بردن از فعالیت‌ها، ایجاد روابط سالم یا چالش‌های جدید را با اعتماد به نفس سخت کند.
چگونه بر عقده حقارت غلبه کنم؟چندین قدم وجود دارد که می‌توانید برای تغییر دیدگاه خود و در کل احساس بهتری انجام دهید.
♦با تمرین شفقت به خود شروع کنید. با خودتان مهربان باشید و بپذیرید که همه ایراداتی دارند و اشتباه می کنند.
♦اهداف واقع بینانه تعیین کنید و دستاوردهای کوچک را جشن بگیرید تا به تدریج اعتماد به نفس خود را تقویت کنید.
♦از مقایسه خود با دیگران بپرهیزید و روی پیشرفت خود تمرکز کنید.
♦از مدیتیشن تمرکز حواس برای کمک به آرام کردن ذهن خود و آگاهی بیشتر از الگوهای افکار منفی استفاده کنید.
♦جملات تاکیدی مثبت را تکرار کنید تا به مرور زمان ذهنیت خود را تغییر دهید.
♦روی نقاط قوت خود تمرکز کنید تا به شما کمک کند احساس مثبت‌تری نسبت به خود داشته باشید.
♦از دوستان مورد اعتماد، خانواده یا یک مشاور برای راحتی و دیدگاه حمایت دریافت کنید. کارهایی را که دوست دارید انجام دهید تا به تقویت شما کمک کند.
منبع : نظریه های شخصیت ؛ داون پی شولتز ، سیدنی الن شولتز ترجمه یحیی سیدمحمدی با اضافات
سوالات متداول1- عقده حقارت چیست؟
آدلر وی معتقد بود بود احساس حقارت منبع تمامی تلاش های انسان است که در متن مقاله توضیح آن ارائه شده است.
2- عقده برتری چیست؟
منبع عقده هر چه باشد امکان دارد فرد جبران افراطی کند و عقده برتری را پرورش دهد که در متن مقاله شرح داده شده است.
3- عقده حقارت در کودکی چند منشا دارد؟
عقده حقارت در کودکی می تواند سه منشا شامل عضوی، لوس کردن و غفلت داشته باشد که در متن مقاله مطرح شده است.