یکی از بحرانهای آتی کشور به پیش‌بینی مسئولان و کارشناسان، بحران صندوقهای بازنشستگی است. در آخرین گزارشهای وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، بحران صندوقهای بازنشستگی، از چالشهای پیش روی دولت خواهد بود. رئیس جمهور نیز اخیرا از تحمیل هزینه‌های کمک به صندوق بازنشستگان به دولت، بعنوان یکی از مشکلات مالی یاد کرد.
صندوقهای بازنشستگی که با هدف تامین مالی نیازهای بازنشستگان، بویژه حقوق ماهانه ایشان تشکیل شده‌اند، هلدینگ‌ها، شرکتها و مجموعه‌های اقتصادی را تحت پوشش دارند تا از طریق سودآوری آنها این نیازها را تامین کنند؛ اما این صندوقها قادر به چنین کاری نیستند.
برای بررسی این موضوع، گفت وگویی با مدیرعامل یکی از شرکتهای زیرمجموعه صندوق بازنشستگی کشوری ترتیب داده‌ایم.
دکتر مهرداد تاوتلی، مدیرعامل "شرکت سرمایه‌گذاری ایرانگردی و جهانگردی" از فعالان اجرایی و دانشگاهی صنعت گردشگری کشور محسوب می‌شود که تجربه و علم را با هم به خدمت گرفته است.
صندوقهای بازنشستگی درحال حاضر در تامین نیازهای مالی خود که مهمترینش پرداخت حقوق بازنشستگان است، با چالش مواجه هستند.با توجه به اینکه صندوق بازنشستگی کشوری از سهامداران اصلی شرکت سرمایه‌گذاری ایرانگردی و جهانگردیمحسوب می‌شود، بعنوان مدیرعامل این مجموعه نظرتان را در این باره بفرمایید
ابتدا اجازه بدهید بنده نکته‌ای را درباره سوال شما تصریح کنم و آنهم این است که بحران آتی صندوقهای بازنشستگی، موضوعی نیست که زمینه آن در این یکی دو سال شکل گرفته شده باشد. این موضوع ریشه عمیقی در مدیریت دهه‌های گذشته صندوقهای بازنشستگی دارد. در واقع صندوقهای بازنشستگی از دیرباز تامین نیازهای بازنشستگانِ تحت پوشش خود را بعنوان هدف محتوم و اصلی خود درنظر نداشته و برای تامین حقوق بازنشستگان، چشم به درآمدهای وافر و آسان نفتی دوخته بودند. این آسیبی است که درسایر امور هم دامن اقتصاد ما را از گذشته تاکنون گرفته است و نتیجه آن، پایین بودن ارزش تولید ناخالص داخلی و نتیجتا اندک بودن درآمد سرانه در کشوری مثل ایران است که همه چیز در آن برای فراهم شدن یک زندگی مرفه برای همه اقشار جامعه فراهم است.
اتفاقا نکته‌ای که بنده می‌خواهم بعنوان یک نقطه مثبت در کارنامه دولت فعلی به آن اشاره کنم، اهتمام صندوقهای بازنشستگی به افزایش درآمد مجموعه‌های اقتصادی وابسته به خود است. نتیجه این اهتمام هم کاملا روشن است. اگر شما به بیلان‌های مالی شرکتها و مجموعه‌های اقتصادی این صندوقها دسترسی داشته باشید، روند مثبت افزایش درآمد را طی سالهای اخیر در اغلب آنها مشاهده می‌کنید. این درحالی است که بسیاری از این مجموعه‌ها در پیشینه خود سالهای متمادی شاهد ضرر و زیان بوده‌اند و این زیانها در مواردی انباشته هم شده است.
نظر بنده این است که اگر این اهتمامی که در دولت جدید نسبت به درآمدزایی صندوقهای بازنشستگی و مجموعه‌های اقتصادی وابسته به آنها وجود دارد، در دولتهای پیشین هم می‌بود، امروز بحران صندوقهای بازنشستگی، بعنوان یکی از بحرانهای آتی کشور مطرح نبود.
#یعنی شما معتقدید که شرکتها و مجموعه‌های اقتصادی وابسته به صندوقهای بازنشستگی در سالهای اخیر سودده بوده‌اند؟
بنده چنین ادعایی نکردم. حرف بنده این است که اکثر این مجموعه‌ها با اهتمامی که در دولت و وزارت رفاه در سالهای اخیر بوده، به سمت بهبود روند درآمدزایی حرکت کرده‌اند؛ اما این به معنای سودده شدن همه آنها نیست. شرکتی که برای سالها زیان انباشته داشته است، چطور می‌تواند ظرف یکی دوسال سودده شود؟ جبران زیان و رسیدن به نقطه سربه سری در این مجموعه‌ها زمان‌بر است؛ اما وقتی یک مجموعه با زیان انباشته، با شیبی قابل قبول به سمت درآمدزایی حرکت می‌کند، مفهومش این است که هدفگذاری کلان در آن مجموعه درست بوده و با مدیریت صحیح می‌توان انتظار داشت که در آینده، مشکلات رفته رفته کمتر شود تا جایی که با افزایش درآمدِ شرکتها و مجموعه‌های متعلق به صندوقهای بازنشستگی و رسیدن به قابلیت تامین نیازهای بازنشستگان زیرمجموعه، دیگر درانتظار بحران صندوقهای بازنشستگی نباشیم و این روند البته نیاز به زمان و استمرار نگاه کلان مدیریت فعلی به این مجموعه‌ها دارد. مهم این است که روند جبران مافات با متحول شدن دیدگاههای پیشین و شکل‌گیری نگاه سودآوری و درآمدزایی در مجموعه‌های اقتصادی مرتبط با صندوقهای بازنشستگی آغاز شده و اگر ثبات مدیریتی که سنگ بنای استمرار روندهای اصلاحی در کشور است، اجازه دهد، این تلاشها در آینده نزدیک به بار خواهد نشست.
در شرکت سرمایه‌گذاری ایرانگردی و جهانگردی که مدیریتش بعهده شماست، آیا این روندی که توضیح دادید، به همین ترتیب طی شده است؟
بنده از نخستین روزهای آغاز فعالیت خود در این مجموعه، یک استراتژی کلان برای شرکت تعریف کردم که در قالب یک شعار سازمانی مطرح شد. شعار ما "ارتقاءِ کیفیت، کنترل هزینه و افزایش درآمد" بود و معتقدم اگر این استراتژی در همه هلدینگ‌ها، شرکتها و مجموعه‌های اقتصادی تحت پوشش صندوقهای بازنشستگی، مورد توجه قرار گیرد، بحران آتی صندوقهای بازنشستگی بآسانی قابل حل خواهد بود.
در توضیح این استراتژی باید عرض کنم بنده به لطف سالهای زیادی که درحوزه گردشگری کشور و بویژه دربخش خصوصی فعالیت داشتم، دریافته‌ام که اگر "ارتفاءِ کیفیت" که هدف هر مدیری در هر مجموعه‌ای است، با "کنترل هزینه" توام نباشد، قطعا به "افزایش درآمد" منجر نخواهد شد. به بیان دیگر، هر مدیری هدفش ارتقاءِ کیفیت در خروجی مجموعه خود است؛ اما این ارتقاءِ کیفیت، زمانی مغتنم و مفید است که با کنترل هزینه توام باشد. اگر من با هزینه‌های هنگفت، در مجموعه تحت مدیریتم ارتقاءِ کیفیت ایجاد کنم، دیگر به هدف اصلی که افزایش درآمد است، دست نخواهم یافت. کنترل و مدیریت هزینه‌ها در ارتقاءِ کیفیت بسیار اهمیت دارد. لذا از همان اول با تشریح این تئوری برای مدیران زیرمجموعه، کار را آغاز کردیم و به لطف این استراتژی درست و تلاش همه مدیران و همکاران، اکنون درجایی قرار گرفته‌ایم که می‌توانم ادعا کنم بیشترین رشد را درمیان همه مجموعه‌های مشابه خود تجربه کرده‌ایم و بیشترین همدلی و همراهی قاطبه کارکنان را هم درشرکت داریم.
شما از طراحی استراتژی کلان شرکت با شعار ارتقاءِ کیفیت، کنترل هزینه‌ها و افزایش درآمد یاد کردید. ما می‌دانیم که بسیاری از شرکتها، چنین شعارهایی را برای خود انتخاب کرده‌اند؛ اما مهم طراحی سازوکاری برای دستیابی به این شعارهاست. می‌خواهم بگویم صِرفِ شعار در این مورد، راهگشای مجموعه نیست. اگر ممکن است در این مورد توضیح دهید.
سوال خیلی خوبی است. بنده هم معتقدم تا زمانی که شما طرح دقیقی برای دستیابی به شعار سازمانی نداشته باشید، داشتن شعار فایده چندانی برای مجموعه ندارد. ما این طراحی را انجام داده و آن را تجربه هم کرده‌ایم.
اجازه بدهید مثالی بزنم. مثلا یکی از راههای ارتقاءِ کیفیت در شرکت سرمایه‌گذاری ایرانگردی و جهانگردی، بازسازی هتلهاست. بنده زمانی که مدیریت شرکت را تحویل گرفتم، تعداد قابل توجهی اقامتگاههای زیرمجموعه، از استانداردهای هتلینگ برخوردار نبودند.
حتی بعضی از آنها اساسا هتل نبودند و مهمانسرا بودند و تابلوی مهمانسرا داشتند. بنابراین بعنوان یکی از مهمترین اهداف ارتقاءِ کیفیت، به بحث بازسازی هتلها پرداختیم و امروز می‌توانیم ادعا کنیم که دربزرگترین مجموعه هتلدار کشور، هیچ هتلی نیست که اقدامات نوسازی یا بازسازی درآن انجام نشده یا شروع نشده باشد. اما پاسخ این سوال شما: وقتی ما می‌خواهیم یکی از هتلهایمان را مورد بازسازی قرار دهیم، آسان‌ترین کار آن است که یک قراردادِ صفر تا صدی با یک شرکت بزرگ، معروف و مدرن ببندیم و هتل را مدتی در اختیار آنها قرار دهیم تا کار بازسازی را انجام دهند. اما این کار هزینه‌های سنگینی دارد.
اولا انعقاد قرارداد با یک شرکت ساختمانی بزرگ و معروف که قاعدتا گران هم هست، فی‌نفسه هزینه‌بر خواهدبود؛ درثانی آن شرکت بزرگ و معروف و مدرن، وقتی یک قراردادِ صفر تا صدی می‌بندد، انتظار سودش خیلی بالا می‌رود؛ ثالثا وقتی قرار باشد شما هتل را برای مدتی تخلیه کنید و در اختیار شرکت ساختمانی قرار دهید، درآمدزایی آن را قطع کرده‌اید. ما در فرایند بازسازی و نوسازی هتلها اینطور عمل نمی‌کنیم. اولا در انتخاب شرکت ساختمانی، با تحقیقاتی که انجام می‌دهیم، سراغ شرکتهای کوچک، اما با انگیزه و متخصص می‌رویم و قرارداد بازسازی هتل را با چنین شرکتی منعقد می‌کنیم که گاه تا 50درصد در مقایسه با شرکت بزرگ و معروف ساختمانی، صرفه‌جویی دربردارد. درثانی کل کار را کنترات نمی‌دهیم.
کار را بصورت مرحله‌ای می‌دهیم و حتی بعضی از کارها را که می‌توانیم با استفاده از نیروی انسانی خودمان انجام دهیم، با روحیه همراهی و همکاری و دلسوزی که در نیروهای مجموعه ما هست، خودمان بعهده می‌گیریم و این خود باعث کاهش قابل توجهی درهزینه‌ها می‌شود. ثالثا رویکرد مرحله‌ای انجام دادن کار، باعث می‌شود که هتل همچنان به کار خود ادامه داده و درآمدزایی آن قطع نشود. می‌بینید که ما شعار شرکت را بطورکامل عملی می‌کنیم.
و درمورد "افزایش درآمد" چه کاری انجام می‌دهید؟
تجربه طولانی بنده در حوزه گردشگری در بخش خصوصی می‌گوید که مردم همیشه حاضرند پول بیشتری برای خدمات بهتر بدهند. ما در مجموعه هتلهایی که داریم، این مقوله را تحت عنوان "ارتقاءِ کیفیت" مد نظرداشته‌ایم. ما سعی می‌کنیم از طریق ارتقاءِ کیفیت فضا و نوسازی و بازسازی هتلها، محیطی را برای گردشگران فراهم کنیم که از بدو ورود، آنها را تحت تاثیر قرار دهد. ازطرف دیگر با آموزش آخرین متدهای هتلداری به کارکنان‌مان، آنها را در راه بدست آوردن بالاترین قدرت جذب مشتری، یاری می‌کنیم تا بمنزله "تکاوران فروشِ" خدمات اقامتی برای مجموعه عمل کنند. ما معتقدیم گردشگری که برای رزرو جا به یک هتل وارد می‌شود، از درگاه ورودی هتل گرفته تا هر قدمی که به داخل برمی‌دارد و هر جلوه بصری که در معرض دیدش قرار می‌گیرد و اولین برخوردی که با کارکنان هتل دارد، تصمیم او را برای اقامت کردن یا نکردن در هتل شکل می‌دهد. ما این موضوع را بدقت مدنظر داریم و با چنین نگاهی، سعی در جذب گردشگران در هتلهای زیرمجموعه و افزایش درآمد داریم.
ازطرف دیگر مجوز بند ب را هم که مربوط به فعالیتهای تورگردانیِ داخلی و خارجی و رزرو هتل است، دریافت کرده‌ایم و از این طریق هم به جذب گردشگران داخلی و خارجی می‌پردازیم. من با کمال مسرت اعلام می‌کنم که رویکرد گردشگران خارجی به هتلهای ما در گروه هتلهای ایرانگردی و جهانگردی، در ماههای اخیر بشکل معنی‌داری افزایش یافته و هیچ مجموعه هتلداری در این زمینه رقیب ما نیست و این نشان می‌دهد که تلاشهای ما در این زمینه درحال به بارنشستن است و البته، ما به هیچ عنوان متوقف نمی‌شویم و معتقدیم در این مسیرِ پرتراکم رقابتی، هر توقفی، به معنای عقب ماندن از قافله درآمدزایی خواهد بود.
با تشکر از زمانی که برای انجام این مصاحبه اختصاص دادید.
بنده هم از شما تشکر می‌کنم و آرزوی توفیق دارم.