صفحه نخست » اجتماعی

چشم و هم چشمی های روزهای آخر سال

روزهای آخر سال را طی می کنیم روزهایی که حال و هوای شهر و خانه ها و حتی حال آدم ها متفاوت است؛ همه چیز رنگ و بوی نو شدن و تمیز شدن به خود گرفته است.

کد خبر: ۷۲۲۰۱

تاریخ انتشار:۰۵ اسفند ۱۳۹۶ - ۱۰:۴۴ - 24 February 2018

به گزارش روزپلاس؛این روزها که به آخر سال و ورود به سال جدید نزدیک می شویم، تغییراتی در زندگی ها را شاهد هستیم؛ از شست و شوی منازل گرفته تا خریدهایی که برای سال نو انجام می شود.

در این ایام وقتی در رفتارهای خود و اطرافیانمان دقت می کنیم، گاهی بریز و به پاش هایی را شاهد هستیم که اساساً دلیل منطقی هم برایشان پیدا نمی کنیم. شاید بهتر باشد موضوع را با چند پرسش ادامه دهیم؛ آیا می توانیم دلایل بریز و بپاش‌‌های اضافه و بیهوده را در روزهای آخر سال پیدا کنیم؟ آیا واقعا داریم به رسم و رسوم عمل می کنیم؟

حضرت صادق علیه السلام در حدیثی فرمودند: «چه بسا فقیری که اسراف پیشه تر از ثروت مند است! عرض شد: چگونه؟ حضرت فرمودند: ثروت مند از آنچه دارد، خرج می کند و فقیر بدون تمکن مالی اضافه بر شأن خود انفاق می نماید»

آیا همه شیرینی‌‌های رنگارنگ و آجیل‌‌های درشت و مغز شده و مفصلی را كه خریداری می شوند، مهمانان عید مصرف می‌كنند؟ آیا وقتی لباس لازم نداریم باز هم لباس، كیف و كفش جدید می خریم؟ آیا از همه اینها لذت می بریم؟ یا بیشتر آنها برای نمایش در جلوی دیگران تهیه می‌شوند؟ آیا اگر از میزان و كیفیت این خرید‌‌ها كم کنیم، با پولی كه ذخیره می‌شود كار بهتری می‌توانید انجام دهید؟

اگر منصفانه به این پرسش‌‌ها پاسخ دهید، خودتان متوجه خواهید شد كه تا چه اندازه اسراف در زندگی ما نقش دارد. متاسفانه برای بعضی از ما اسراف، مختص ایام نوروز نیست و الگوی خرج كردن ما كلا اشكال دارد.

مسأله دیگری که در مورد اسراف بیان شده این است که انسان هر چیزی را که ببیند، برود و آن را خریداری کند؛ چه در زمینه پوشاک و چه در زمینه خوراکیها.

در مورد خوراکی ها پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) می فرمایند: «إنَّ مِنَ السَّرَفِ أن تَأكُلَ كُلَّ ما اشتَهَیت: اسراف این است که تو هر چیزی را که دیدی و خوشت آمده ، بخواهی بخوری.»

اسراف هایی که به چشم نمی آیند

به طور مثال در مورد زباله ها که بسیار تأکید می شود که زباله های تر و خشک از هم تفکیک شوند که متأسفانه رعایت نمی شود و اسراف زیادی در این امر صورت می گیرد ؛ چه بسا بسیاری از زباله های خشک که می شود دوباره بازیافت شوند و مورد استفاده قرار گیرند .

بسیاری از چیزها در منازل وجود دارند که به چشم زباله به آنها نگاه می شود در صورتی که زباله نیستند و ارزش و قیمت دارند که بعدها باید برای همین به ظاهر زباله ها دوباره هزینه شود .

در بیانی داریم که می فرمایند: ته مانده آبی که در لیوانمان بعداز نوشیدن باقی می ماند و آن را دور می ریزیم هم شامل اسراف می شود .

به دلیل فرهنگ غلط ما ایرانی ها در خوردن همیشه اسراف زیادی صورت می گیرد و گاهی اوقات این کار یک شخصیت کاذب و به قول بعضی ها "کلاس" محسوب می شود ،که به عنوان مثال باید از ظرف غذای ما چیزی بماند و نباید تا آخر غذا خورده شود.

این در حالی است که چنین رفتاری کاملا مخالف با دستورات شریعت اسلام است چرا که در اسلام استحباب دارد که انسان غذا را خوب بخورد، و تا آخر میل کند، نه اینکه اسراف کند.

اسراف ربطی به مقدار دارایی و ثروت ندارد

باید توجه داشته باشیم كه افراط در خرج كردن یا اسراف در مصرف كردن ربطی به میزان پول و درآمد افراد ندارد، بلكه از الگوی خرج كردن او تبعیت می‌كند.

در این رابطه توجهتان را به روایتی از امام صادق علیه السلام جلب می کنم؛ حضرت در حدیثی فرمودند: «چه بسا فقیری که اسراف پیشه تر از ثروت مند است! عرض شد: چگونه؟ حضرت فرمودند: ثروت مند از آنچه دارد، خرج می کند و فقیر بدون تمکن مالی اضافه بر شأن خود انفاق می نماید»

حد اعتدال کجاست؟

قرآن کریم مرز تعیین اسراف را واژه "قوام" به معنای حد وسط و اعتدال یاد کرده است که تشخیص آن بر عهده عقل، شرع یا عرف است.

حد در مورد مصارف شخصی و انفاقات، امری است بسته به اعتبار عرفی و بر همین اساس وضعیت افراد نسبت به هم در این مورد متفاوت است؛ به عبارت دیگر حدّ مجازی که عرف اجتماعی برای مصارف شخصی و خانواده تعیین می کند، درباره همه اشخاص یکسان و یک نواخت نیست، بلکه به اندازه تفاوت های مالی و موقعیت های اجتماعی افراد مختلف است؛ لذا ممکن است مصرف مقدار معینی از مال، در یک مورد از شخصی اسراف باشد، در حالی که مصرف همان مقدار در آن مورد، برای شخص دیگری که از وضع مالی و موقعیت اجتماعی بالاتری برخوردار است، اسراف نباشد.

انگیزه های اسراف

یکی از دلائل مهم اسراف در زندگی انسان "رقابت" است که در اصطلاح عامیانه به آن "چشم و هم چشمی" گفته می شود .

رقابت و چشم و هم چشمی از آنجا ناشی می شود که متأسفانه انسان قیمت حقیقی خود را نمی شناسد و نمی داند که قیمت و شرافت یک انسان در چیست!! او به دلیل عدم شناخت کافی، به رقابت در امور مختلف با دیگران می پردازد به عنوان مثال در خرید منزل، اتومبیل، دکوراسیون منزل و ....

که متأسفانه این صفت در همه انسانها به نوعی وجود دارد مگر کسانی که به قیمت واقعی خود پی برده باشند و تصور نکنند که با اشیایی خارج از وجود و شخصیت خود می توانند شخصیت کسب کنند.

انسان تا نداند که شخصیت، شرافت و بزرگی اش به چه چیزهایی بستگی دارد؛ "به هیچ عنوان نمی تواند از چشم و هم چشمی و رقابت دوری کند".

همزمان با بهار باطن، روح، قلب و جان خود را صیقل دهیم؛ به جای آنکه تنها به فکر دور ریختن لباس ها و وسایل کهنه باشیم، کینه ها و کدورت ها را دور بریزیم و به جایش بذر محبت و صلح و صفا را بکاریم.

از اسراف و تجمل‌گرایی و چشم و هم چشمی دوری کنیم تا ان شاء الله به رحمت و مهربانی خدا نزدیک و نزدیک تر شویم.

پی نوشت:

1- کنزالعمال، متقي هندي، مؤسسه الرساله، ش 7366، به نقل از منتخب ميزان الحکمه، ص250

2- -بحار الانوار، ج75، ص303، ح7

3- وسائل الشیعه، ج 6، باب 14 از ابواب مستحقین زکاه، حدیث 2

4- موسوی کاشمری، مهدی، پژوهشی در اسراف، بوستان کتاب، چاپ سوم، قم، 1385

منابع:سایت اسلام کوئیست/برنامه سمت خدا؛ بیانات حجت الاسلام قرائتی/سایت منتظر؛ بیانات استاد محمد شجاعی

تبیان

سایر اخبار

آیا ژیمناستیک باعث کوتاهی قد در بزرگسالی می‌شود؟

آیا کشیدن دندان عقل لازم است؟

پایان تلخ زندگی مرد زن نما