صفحه نخست » اجتماعی

قبرستانی در تهران که بیمارستان شد

یک پژوهشگر با تشریح گورستان پرلاشز فرانسه به عنوان یکی از معروف ترین گورستانهای تاریخی بر بیمه شدن گورستانها تاکید کرد و گفت: گورستان‌های تاریخی، کتابخانه‌هایی سنگی با نمادها و نشانه‌های فراوان هستند و حتی یک گورستان را هم نباید از دست بدهیم.

کد خبر: ۹۱۷۳۲

تاریخ انتشار:۲۳ مرداد ۱۳۹۷ - ۱۲:۱۵ - 14 August 2018

به گزارش روزپلاس؛ کاوه منصوری - پژوهشگر در نشست «حفاظت از گورستان‌های تاریخی درون شهری به مثابه مناظر فرهنگی» گورستان را منظر تدفینی معرفی کرد و در توضیح منظر اظهار داشت: مناظر با حضور انسان و ناظر معنی پیدا می‌کند همانطور که یک منظر شهری حاصل فشار انسان در ساخت و ساز و شکل دهی به همه چیزهایی است که به عنوان مفهوم شهر وجود دارد.

وی با بیان این نکته که تعامل انسان‌ها در ساماندهی مناظر پیرامون باعث ایجاد مناظر گوناگون شده است، گفت: شاید منظر تدفینی یا گورستان تنها رده از مناظر باشد که با نبود حضور انسان نیز شکل می گیرد.

منصوری افزود: هر موضوع و متنی یک مولف، مخاطب و محتوا دارد و انسان به عنوان سازندگان گورستان متن را تشکیل می‌دهد اما از یک حدی به بعد خود انسان هم وارد آن می‌شود و به همین دلیل رابطه مولف، مخاطب و محتوا در این مقوله جذاب است و حتی نبود انسان نیز می‌تواند مانند حضورش به شکل گیری مناظر ختم شود.

منصوری با اشاره به این نکته که هیچ پدیده ای به اندازه مرگ در زندگی انسان قطعی نیست، مرگ را نقطه ای ویژه دانست و به بررسی مرگ در فرهنگ‌های باستانی تا به امروز پرداخت.

وی گفت: مرگ در فرهنگ‌های باستانی موضوع بسیار مهمی بوده است چنانچه با نگاهی به تاریخ معماری می بینیم معماری با آراستن گورها آغاز شده است.

این پژوهشگر گورستان ها را بدوی ترین تجلی گاه سکونت انسان در یک محیط دانست و گفت: تاریخ بسیاری از گورستان ها به اندازه تاریخ شهر است و تاریخ برخی از گورستان‌ها حتی از تاریخ شهرشان هم کهن تر است، در واقع شهرهایی وجود دارند که بعد از گورستان‌ها شکل گرفته اند و ماهیت خود را مدیون گورستان هستند مانند مشهد.

منصوری در ادامه به ارائه تعریف‌هایی از گورستان و سپس عوامل موثر در حفاظت و مرمت آنها پرداخت.

وی با اشاره به دو کتاب «تاریخ مردگان مصر» و « گیلگمش» که هر دو به مرگ اشاره دارند، گفت: قدیمی ترین اسطوره‌ها مربوط به مرگ هستند.

گورستان، کتابخانه ای با کتاب‌های سنگی

منصوری حفاظت از گورستان را به حفاظت از کتابخانه ای با کتاب‌هایی از سنگ تشبیه کرد و گفت: گورستان‌ها دارای ارزش‌های ملموس و ناملموس زیادی هستند.

این پژوهشگر در ادامه با انتقاد از ناموفق بودن در حفاظت از گورستانها، به تخریب گورستان‌های متعدد در سراسر ایران اشاره کرد و از تخریب گورستان‌هایی در نزدیک تهران، گورستان تاریخی آخوند محله قزوین، بخشی از گورستان امامزاده عبدالله و غیره نام برد.

وی مرگ هراسی، رشد شتابان شهرها و فقر اطلاعاتی درباره گورستان‌ها و اهمیت آنها حتی در علوم تخصصی را از مهمترین دلایل ناکامی در حفاظت از گورستان‌ها دانست.

منصوری در توضیح مرگ هراسی گفت: انسان سنتی مرگ را می‌پذیرفت و برای راحتی در آن دنیا، این جهان را مکان آزمایش الهی در نظر می‌گرفت بنابراین این انسان به دلیل مرگ اندیشی، مرگ را به عنوان بخشی از چرخه حیات خود در نظر می‌گرفت و گورستان را به عنوان بخشی از مکان عمومی برای اجتماع می‌دانست، به همین دلیل در گذشته گورستان‌ها هم مانند یخچال‌ها و تکیه‌ها بخشی از محله‌ها بودند.

این پژوهشگر با اشاره به فاصله گرفتن مقوله مرگ از چرخه حیات شهری و در نتیجه خروج گورستان‌ها از شهرهای مدرن گفت: امروز نگرش انسان مدرن به مرگ تغییر کرده است.

وی با اشاره به وجود تعدد متولی در زمینه گورستان‌های تاریخی اعم از اوقاف، میراث فرهنگی، شهرداری، وزارت کشور و غیره از رفتارهای نسنجیده و غیرعلمی در این زمینه انتقاد کرد.

منصوری با تاکید بر ضرورت حفاظت از گورستان‌ها گفت: حفاظت از گورستان‌ها در واقع حفاظت از ارزشهای ملموس و ناملموس است.

وی همچنین به بررسی نمادها و نشانه‌های مختلف گورستانها و سنگ مزارها پرداخت و گفت: گورستان به عنوان یک میراث، هویت جمعی را بازنمایی می‌کند.

لزوم حفاظت از گورستان های تاریخی

منصوری با ابراز تاسف از تخریب بسیاری از گورستانهای تاریخی گفت: ما هم اکنون در نقطه غیرقابل برگشت قرارداریم و نمی‌توانیم آنچه را از بین برده ایم برگردانیم پس دیگر حتی یک گورستان را هم نباید از دست بدهیم در غیر اینصورت تا 10-20 سال آینده چیزی از گورستانهای تاریخی در ایران باقی نخواهد ماند.

وی گفت: هر چند سنگ مزارها نوعی نشانه محسوب می‌شوند اما کارکردی از ترس هم داشته اند به همین دلیل در گذشته سنگ قبر را روی مزار می‌گذاشتند تا مرده نتواند از آن بلند شود.

منصوری در ادامه به سیر تاریخی و تغییر تحولات گورستانها در گذر زمان از شکل گیری گورستانهای کلیسایی تا باغ مزارها و شهر مرده‌ها و سپس تخریب گورستان‌ها در غرب اشاره کرد و از گورستان پرلاشز فرانسه به عنوان یکی از معروف ترین گورستانهای تاریخی نام برد.

وی افزود: بعد از دوره تخریب و بی توجهی گسترده به گورستان‌ها از سال 1880 و سپس در طی جنگ جهانی اول و دوم و افزایش مرده سوزی در غرب، از سال 1980 کم کم شاهد توجه به گورستان‌ها به عنوان عرصه تاریخی – شهری در این کشورها هستیم تا جایی که مرور زمان مفهوم جدیدی تحت عنوان گردشگری مرگ شکل می‌گیرد.

منصوری همچنین به نوشته شدن نخستین سند ملی حفاظت از گورستان‌ها در سال 1985 در استرالیا اشاره کرد.

این پژوهشگر با اشاره به ورود گورستان‌ها در فضای شهری در شهرهای اسلامی از دارالسلام شیراز نام برد.

تبدیل گورستان تجریش به بیمارستان

منصوری در ادامه با انتقاد از اقدامات ضربتی که عمدتاً با تخریب و پاکسازی گورستان‌ها همراه است، گفت: از سال 1310 بسیاری از گورستانهای تاریخی با تغییر کاربری از بین رفتند، تغییر کاربری که به دلیل ایجاد یک کاربری جدید یا برای کاهش ناهنجاری‌های اجتماعی انجام می‌شد به طور مثال گورستان تجریش به بیمارستان تجریش تبدیل شد.

وی گورستانها را به عنوان یک حافظه جمعی دانست و گفت: مرگ قوی ترین رویداد هستی و گورستان نقطه پیوست زنده‌ها و مرده‌ها است.

منصوری در ادامه به توضیح و بررسی برخی از گورستانهای تاریخی از جمله تخت فولاد اصفهان، گورستان دروازه دولاب، گورستان امامزاده عبدالله و گورستان ظهیرالدوله پرداخت.

منصوری با اشاره به تاریخ مند بودن گورستانها، آنها را بازگو کننده ارزش‌های اجتماعی و فرهنگی و هنری دانست و گفت: گورستان‌ها دارای ارزش‌های شناختی، شجره نامه ای، علمی و باستان شناسی، محیطی و منظری و اقتصادی هستند.

وی با انتقاد از اینکه در حوزه خدمات شهری به گورستان‌ها به عنوان یک مزاحم نگاه می‌شود، گفت: نظر سنجی‌ها نشان می‌دهد حدود 60درصد افراد قدیمی و بومی که در نزدیکی گورستان زندگی می‌کنند مشکلی با این موضوع ندارند اما در مناطقی که جابه جایی جمعیتی زیاد بوده است مانند و محله‌های چیذر و سوهانک در تهران تا حدود 70 درصد شاهد مخالفت ساکنان جدید با وجود گورستانهای قدیمی در محله هستیم تا جایی که به آن به عنوان یک لکه مزاحم می‌نگرند چرا که علقه ای به آن ندارند و عزیزانشان در آنجا دفن نیستند.

وی با تاکید بر ضرورت توجه به گورستان‌های تاریخی به عنوان منظر فرهنگی – شهری هویت مند و یک موضوع مطالعاتی، گفت: دنیای غرب سال‌ها پیش راهی که ما در حال عبور از آن هستیم را پشت سر گذاشته است و امروز به دنبال حفاظت از عرصه‌های تدفینی است.

گورستان‌ها را موضوع مجهول گردشگری دانست و گفت: باید تلاش کنیم گورستان‌ها را در معرض دید عموم قرار دهیم چرا که در این صورت نه تنها مرگ گریزی را کاهش می‌دهد بلکه از بزهکاری و حضور بزهکاران در این محیط ها به دلیل حضور مردم خواهد کاست.

منصوری افزود: اگر اصالت و ارزش‌های میراثی گورستان‌ها درک کنیم توسعه گردشگری یک راهکار خواهد بود که می‌تواند یکی از زیرساخت‌های آن در فضای شهری گورستان‌ها باشد.

وی همچنین بر لزوم تدفین در گورستان‌های محلی تاکید کرد و گفت: گورستان‌های تاریخی باید بیمه شده و منظر اصلی آنها حفاظت شود.

این پژوهشگر در ادامه از تدوین دستوالعمل تهیه طرح حفاظت از گورستان‌ها خبر داد و گفت: پیش نویس سند حفاظتی گورستان‌های تاریخی تهیه شده است.

تسنیم

سایر اخبار

چه مدت برای تغییر شغل باید منتظر ماند؟

تیپ اسپرت و شادمان «سینا مهراد»+عکس

سلفی‌های فانتزی که نوعی اختلال روانی محسوب می‌شوند!

قیمت مسکن ارزان قیمت در تهران+جدول

حقوق فرهنگیان هر روز کمتر از دیروز

نسرین مقانلو و خانواده‌اش در حرم امام رضا«ع» +عکس

اعترافات جالب یک خلبان که حرف‌هایش را باور نمی کنید!

۲۱ نکته برای پرورش کودکانی با اعتماد به نفس بالا