هنر روز » سایر

افزایش ۳۰۰ درصدی استفاده از کتاب‌های درگوشی در ایران/ کودکان گوی سبقت را ربودند

مدیرعامل مؤسسه کتابراه از افزایش تمایل ایرانی‌ها به استفاده از کتاب‌های صوتی و تغییر عادت مطالعه آنها در دوران پساکرونا خبر داد.

کد خبر: ۲۲۷۱۷۶

تاریخ انتشار:۰۲ آذر ۱۴۰۰ - ۱۳:۳۹ - 23 November 2021

افزایش ۳۰۰ درصدی استفاده از کتاب‌های درگوشی در ایران/ کودکان گوی سبقت را ربودند

به گزارش روزپلاس، صنعت نشر ایران که عموماً به صورت سنتی به کار خود ادامه می‌داد، تحت تأثیر شیوع ویروس کرونا تا حدودی از این رویه عقب‌نشینی کرده و شروع به فعالیت در بسترهای جدید کرده است. افزایش آمار انتشار آثار به صورت الکترونیک بیانگر دو نکته مهم است؛ نخست تغییر رویه ناشران و اعتماد به این نشر و دیگری، تغییر سلیقه مخاطبان ایرانی.

هرچند در سال‌های اخیر استفاده ایرانی‌ها از کتاب‌های الکترونیک کم و بیش رو به رشد بود، اما شیوع ویروس کرونا و تعطیلی‌های گاه و بیگاه کتابفروشی‌ها سبب شد تا گرایش به این سمت و استفاده از کتاب‌های صوتی و الکترونیکی چندین‌برابر گذشته شود. به نظر می‌رسد این موضوع در میان کتاب‌های صوتی بیشتر از کتاب الکترونیک دیده می‌شود. هزینه‌های پایین‌تر و از سوی دیگر، دسترسی آسان به کتاب‌های صوتی سبب شده تا بخش‌هایی از جامعه که چندان عادت به کتابخوانی نداشتند، به سمت استفاده از این نوع کتاب‌ها متمایل شوند؛ از این دسته می‌توان به گروه‌هایی مانند زنان خانه‌دار یا سالمندان اشاره کرد که به دلیل آسان بودن استفاده از کتاب‌های صوتی، مشتری‌های جدید این کتاب‌های درگوشی بوده‌اند.

خبرگزاری تسنیم به مناسبت بیست و نهمین دوره هفته کتاب با مجید شریفی، مدیرعامل شرکت کتابراه، در رابطه با تغییر سلیقه و عادت مخاطبان ایرانی به گفت‌وگو پرداخته است که می‌توانید در ادامه بخوانید:

آقای شریفی ماه‌های پس از شیوع ویروس کرونا، سالی عجیب برای نشر ایران محسوب می‌شود، آمار فروش کتاب‌ها به دلیل عدم برگزاری نمایشگاه کتاب، تعطیلات مقطعی کتابفروشی‌ها و ... گاه در مقاطعی کاهش محسوسی داشت. این موضوع برای نشر الکترونیک و به ویژه کتاب‌های صوتی به چه صورت بود؟ از تجربه این مدت خود بگویید.

گرایش به سمت استفاده از نشر الکترونیک در جهان به دو دلیل کرونا و دسترسی آسان به این دست از کتاب‌ها بود. اما در ایران عامل دیگری نیز در جذب مخاطبان به سمت استفاده از کتاب‌های صوتی و الکترونیک وجود داشته و آن مسئله کاغذ بود. گران شدن قیمت کاغذ همسان با دلار و مقرون به صرفه نبودن چاپ کاغذی همزمان شد با شیوع ویروس کرونا و این مسئله در گرایش مخاطبان به سمت استفاده بیشتر از کتاب‌های الکترونیک و صوتی مؤثر بود.

مسئله دیگری که در این تغییر سلیقه و تمایل مردم نقش داشت، بسته شدن کتابفروشی‌ها در مقاطعی بود که ما با پیک کرونا مواجه بودیم. در دیگر کشورها عموماً کتابفروشی‌ها مشمول محدودیت‌های کرونایی نمی‌شدند و به فعالیت خود ادامه می‌دادند، اما در ایران این موضوع وجود نداشت. از سوی دیگر، نگرانی‌هایی که مردم برای بیرون رفتن از خانه داشتند نیز در این تمایل مؤثر بود.

در پیک‌های کرونایی و قرنطینه تفریح‌های دیگری مانند سینما، تئاتر و ... تعطیل بود و فقط یک کتاب صوتی باقی مانده بود. در چنین فضایی افرادی که کتاب‌های صوتی و الکترونیک را تجربه نکرده بودند، به استفاده از این دست از کتاب‌ها متمایل شدند؛ به طوری که این دست از مشتریان ما افزایش داشت.

معمولاً مخاطبان شما را چه قشری از جامعه تشکیل می‌دهند و چه موضوعاتی در این ایام بیشترین مخاطب را داشته است؟

از سنین مختلف، از کودکان تا سنین بالا مخاطبان ما در این مدت بودند. افرادی که کهولت سن دارند به دلیل اینکه چشم‌هایشان برای خواندن کتاب همراهی نمی‌کند و ضعیف است، از استفاده از کتاب‌های صوتی استقبال کردند. گروه سنی کودک و نوجوان از دیگر گروه‌هایی بودند که کتاب‌های ویژه آنها در این ایام با افزایش فروش همراه بود. میانگین سنی مشتریان ما بین 18-32 بود، در این میان گروه کودک و نوجوان و میانسالان اقبال خوبی به سمت استفاده از کتاب‌های صوتی نشان دادند.

در مورد موضوع کتاب‌ها نیز باید بگویم که کتاب‌هایی که در قالب داستان و رمان نوشته شده‌اند، بیشترین مخاطب را داشتند. از سوی دیگر، کتاب‌هایی که مرتبط با روانشناسی، خودباوری، افزایش اعتماد به نفس و ... هستند نیز با افزایش مخاطب همراه بودند.

به عنوان یکی از فعالان حوزه نشر الکترونیک ‌آمادگی پاسخگویی به این حجم از مخاطبان را داشتید؟

ما در ابتدا پیش‌بینی این حجم از استقبال را نکرده بودیم. در آخرین روزهای سال 98 که قرنطینه در شهرهای مختلف اعمال شد، با این استقبال مواجه شدیم و مجبور شدیم که به سرعت زیرساخت‌ها را توسعه دهیم. خوشحالیم که این اتفاق افتاد و توانستیم پاسخگوی نیاز مخاطبان خود باشیم.

در مجموع میزان فروش شما چند درصد افزایش داشتند؟

قبلاً مشتری‌ها قشر کتابخوان ثابت بودند، اما الآن از گروه‌های مختلف مخاطب داریم. در ابتدای دوران کرونا ما شاهد رشد 100 درصدی بودیم، اما این میزان رفته‌رفته بیشتر شد؛ به طوری که در سال 99 این میزان به 300 درصد افزایش یافت. الآن این رشد کمی کمتر از گذشته شده است، اما همچنان استفاده از این دست از کتاب‌ها ادامه دارد.

: ما همیشه یک مقاومتی در برابر عرضه کتاب‌ها به صورت نشر الکترونیک از سوی ناشران کاغذی داشتیم. نوعی بی‌اعتمادی یا عدم اطلاع از ساز و کار نشر الکترونیک سبب می‌شد که تعداد قابل توجهی از ناشران پیش از کرونا متمایل به استفاده از فناوری‌های نوین برای عرضه آثارشان نباشند. این مسئله فکر می‌کنم که در ماه‌های اخیر تغییر کرد.

استقبال خوبی هم از سمت ناشران در این رابطه صورت گرفت؛ به نحوی که تا این لحظه به میزان استقبالی که از سمت ناشران شده نتوانستیم پاسخ درخوری دهیم؛ به همین دلیل در حال گسترش تیم هستیم که بتوانیم به درخواست‌ها رسیدگی کنیم.

به نظر شما این تغییر عادت کتابخوانی ایرانی‌ها از سنتی و کاغذی به سمت استفاده از کتاب‌های الکترونیک و صوتی مقطعی است یا ادامه‌دار خواهد بود؟

من این موضوع را وابسته به نشر کاغذی می‌دانم. مثلاً در کشورهای اروپایی تسهیلات زیادی برای نشر کاغذی در دوران کرونا در نظر گرفتند، به عنوان نمونه کتابفروشی‌ها در دوران کرونا تعطیل نمی‌شدند یا برای ارسال کتاب و رساندن آن به دست مردم، تسهیلات ویژه‌ای در نظر گرفته شده بود. اگر از این به بعد به نشر کاغذی خدمات ویژه‌ای در نظر بگیرند، دسترسی به کتاب‌ها را فراهم و تسهیل کنند و قیمت را نیز به صورت مناسب ارائه دهند، کتاب کاغذی مخاطب خود را خواهد داشت.

در جهان نشر کاغذی با نشر الکترونیک رقابت چندانی ندارند و علاقه‌مندان به سمت استفاده از هر کدام از کتاب‌هایی می‌روند که به آن عادت کرده‌اند و علاقه دارند. فکر می‌کنم در ایران هم همین مسئله صدق می‌کند؛ مگر اینکه در هر طرف ارائه خوبی وجود نداشته باشد.

تسنیم