زلزله‌های کوچک اطراف تهران چقدر مهم است؟

به گزارش روز پلاس، مهدی زارع - استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی گفت : از ٢٤ تا ٢٧ تیر ٩٥، ١١ ماه بعد از زلزله‌های ٢٢ مرداد ٩٤ جوادآباد ورامین، فوج زمین‌لرزه‌هایی با بزرگای حدود دو تا سه در پهنه گسل پیشوا رخ داد. سال گذشته از زلزله‌های جنوب ورامین؛ در ٢٢ مرداد ٩٤، زلزله‌ای با بزرگای ٤,١ حدود ٦٠کیلومتری جنوب شرق تهران؛ جوادآباد ورامین را به لرزه درآورد. اين زلزله، در محدوده روستای قلعه‌بلند بخش جوادآباد احساس شد.

به دلیل مجاورت این ناحیه با گنبد نمکی گرمسار و رفتار پلاستیک دیاپیر، که موجب آزادشدن انرژی و تغییرشکل به صورت تدریجی است، وقوع فوج زمین‌لرزه در این ناحیه طبیعی است. البته زلزله‌ای با بزرگای برآوردشده ٦.٥ در سال ١٣٨٤ میلادی (٦٣٢ سال قبل) در ورامین به گسل پیشوا منتسب شده است و از آن زمان به بعد، نبود لرزه‌ای برای چنین بزرگایی در راستای گسل پیشوا دیده می‌شود.

توان لرزه‌زایی ٦.٥ برای چنین گسلی و جمعیتی حدود ١.٢ میلیون‌ نفری که امروزه پیرامون گسل پیشوا زندگی می‌کنند، حدود ٢.٥ میلیون نفر جمعیت محدوده جنوب شرق تهران و مجاورت این گسل با گسل کهریزک (که در زیر آبرفت‌های جنوب شرق تهران به گسل پیشوا می‌رسد)، نکات مهمی است که از نظر خطر و ریسک زلزله در استان تهران باید به آنها توجه کرد.

در شامگاه سوم شهریور ١٣٩٤ زمین‌لرزه‌ای با بزرگای ٤.٦ در فاصله کمتر از ١٣ روز از زلزله جوادآباد ورامین در محدوده ١١٥ کیلومتری شرق تهران در حدود ٢٥ کیلومتری جنوب غرب فیروزکوه رخ داد. این زلزله ارتباط مستقیم با گسل‌های تهران نداشت. توجه کنید که گسل شمال تهران در روستای کلان (در ٣٥کیلومتری شمال شرق تهرانپارس) به انتهای خود و تلاقی با گسل مشا می‌رسد. البته نمی‌توان با رخداد زلزله‌هایی با بزرگای ۴ تا ۵ الزاما پایان ماجرا و رخ‌ندادن زلزله‌ مهم‌تر بعدی در آن منطقه را نتیجه‌گیری کرد، ولی سؤال مهمی که همواره مطرح است آن است که رخداد زلزله اخیر آیا معنای مشخصی برای تسریع یا تعویق زلزله شدید بعدی (با بزرگای 6 یا بیشتر) در محدوده تهران و پیرامون آن دارد؟

این سؤال را می‌توان با نگاه به وضع لرزه‌خیزی و نبودهای لرزه‌ای (محدوده‌هایی که پتانسیل مهمی برای رخداد زلزله‌ای شدید دارند، ولی مدت‌هاست که زلزله مهمی را تجربه نکرده‌اند) ارزیابی کرد. در پیرامون تهران نبودهای لرزه‌ای مهمی در شمال تهران (محدود کرج تا لواسان)، شمال شرق و شرق تهران (محدوده دماوند تا فیروزکوه) و جنوب شرق تهران (ورامین-گرمسار- ایوانکی) دیده می‌شود و هریک از این پهنه‌ها با چند گسل فعال شناخته می‌شوند. نبودهای لرزه‌ای در بازه‌های زمانی سه هزار سال (شمال تهران) حدود ٢٠٠ سال (شمال شرق تهران) و حدود ٦٠٠ سال (جنوب شرق تهران) نشان می‌دهند، این نواحی را می‌توان با ارزیابی توان لرزه‌زایی و سنجش دقیق میزان تغییر شکل تدقیق کرد و رخداد زمین‌لرزه مهم بعدی را با برآورد منظم احتمال رخداد در بازه‌های زمانی بعدی بیان کرد.

پیرامون تهران و محدوده شهری تهران به یک میزان در معرض خطر و ریسک زلزله نیستند. میزان ریسک نیز در هریک از نواحی استان تهران و محدوده کلان‌شهر تهران به میزان متفاوتی محاسبه می‌شود. نواحی مرکزی و جنوبی تهران با تمرکز بالای جمعیت و بافت فرسوده و حاشیه‌نشین، بیشترین ریسک را در داخل شهر تهران نشان می‌دهند. برای هر ناحیه پیرامون شهر تهران برآوردهای دقیق خطر و ریسک برای تدقیق تصویری که از میران خطر و ریسک زمین‌لرزه‌های مهم بعدی داریم و همچنین هدایت کوشش‌های کاهش ریسک زلزله در استان تهران الزامی است.
شرق