امام علی متذکر می‌شوند که از کیفرهایی که بر اثر اعمال ناپسند بر امت های پیشین وارد شد، برحذر باشید، حالات آنها را در خوبی و بدی به یاد آرید و بترسید از اینکه شما هم مانند آنان شوید.
کد خبر: ۲۷۰۶۵۱
تاریخ انتشار:۲۸ آبان ۱۴۰۱ - ۱۵:۳۹ - 19 November 2022
توصیه ای راهگشا از امام علی (ع)



به گزارش روزپلاس، خطبه قاصِعَه، طولانی‌ترین خطبه نهج البلاغه است که محتوایی اخلاقی و اجتماعی دارد و موضوع آن نکوهش تعصب و خودپسندی است. این خطبه در اواخر حکومت امیرالمؤمنین (ع) در کوفه ایراد شده و امام در این خطبه درباره تفرقه اجتماعی هشدار داده و عاملان آن را سرزنش می‌کند.

متن بخش یازدهم خطبه

وَ احْذَرُوا مَا نَزَلَ بِالْأُمَمِ قَبْلَکُمْ مِنَ الْمَثُلَاتِ بِسُوءِ الْأَفْعَالِ وَ ذَمِیمِ الْأَعْمَالِ، فَتَذَکَّرُوا فِی الْخَیْرِ وَ الشَّرِّ أَحْوَالَهُمْ وَ احْذَرُوا أَنْ تَکُونُوا أَمْثَالَهُمْ؛ فَإِذَا تَفَکَّرْتُمْ فِی تَفَاوُتِ حَالَیْهِمْ فَالْزَمُوا کُلَّ أَمْرٍ لَزِمَتِ الْعِزَّةُ بِهِ شَأْنَهُمْ [حَالَهُمْ‏]وَ زَاحَتِ الْأَعْدَاءُ لَهُ عَنْهُمْ وَ مُدَّتِ الْعَافِیَةُ بِهِ عَلَیْهِمْ وَ انْقَادَتِ النِّعْمَةُ لَهُ مَعَهُمْ وَ وَصَلَتِ الْکَرَامَةُ عَلَیْهِ حَبْلَهُمْ، مِنَ الِاجْتِنَابِ لِلْفُرْقَةِ وَ اللُّزُومِ لِلْأُلْفَةِ وَ التَّحَاضِّ عَلَیْهَا وَ التَّوَاصِی بِهَا؛ وَ اجْتَنِبُوا کُلَّ أَمْرٍ کَسَرَ فِقْرَتَهُمْ وَ أَوْهَنَ مُنَّتَهُمْ، مِنْ تَضَاغُنِ الْقُلُوبِ وَ تَشَاحُنِ الصُّدُورِ وَ تَدَابُرِ النُّفُوسِ وَ تَخَاذُلِ الْأَیْدِی.

ترجمه بخش یازدهم خطبه

از کیفر‌هایی که بر اثر سوء افعال و اعمال ناپسند بر امت‌های پیشین وارد شد، برحذر باشید، حالات آن‌ها را در خوبی و بدی به یاد آرید و بترسید از اینکه شما هم مانند آنان شوید، هرگاه به تفاوت دو حال آن‌ها (پیروزی و شکست) می‌اندیشید به سراغ اموری بروید که موجب عزّت و اقتدار آنان شد؛ دشمنان را از آن‌ها دور کرد؛ عافیت و سلامت را بر آنان گسترش داد؛ نعمت‌ها مطیعشان شد و کرامت و شخصیت، رشته خود را به آنان پیوست. عامل این خوشبختی پرهیز از تفرقه، تأکید بر الفت و اتحاد، تشویق یکدیگر به آن و سفارش نمودن به انجام آن بود. از هر کاری که ستون فقرات آن‌ها را در هم شکست و قدرتشان را سست کرد اجتناب کنید: از کینه‌های درونی، بدخواهی، پشت به هم کردن و دست از یاری هم برداشتن بپرهیزید.

شرح بخش یازدهم خطبه

از سرگذشت پیشینیان عبرت بگیرید

امام (علیه السلام) در این بخش و چند بخش آینده، مخاطبان خود را به مطالعه در احوال پیشینیان دعوت می‌کند عوامل ضعف و قدرت آن‌ها را بر می‌شمرد و اسباب پیروزی و شکست را در جای جای زندگی آنان به مخاطبان خود نشان می‌دهد، تا از تجارب آنان بهره گیرند و در پرتو هدایت‌های تاریخ، راه صحیح زندگی را پیدا کنند. این نوع آموزش (آموزش از طریق مطالعه تاریخ پیشینیان) چیزی است که قرآن مجید در اکثر سوره‌ها بر آن تأکید می‌کند و بسیار مؤثر و تکان دهنده است.
می‌فرماید: «کیفر‌هایی که بر اثر سوء افعال و اعمال ناپسند بر امت‌های پیشین وارد شد برحذر باشید، حالات آن‌ها را در خوبی و بدی به یاد آرید و بترسید از اینکه شما مانند آنان آنان باشید»؛ (وَ احْذَرُوا مَا نَزَلَ بِالاُْمَمِ قَبْلَکُمْ مِنَ الْمَثُلاَتِ بِسُوءِ الاَْفْعَالِ، وَ ذَمِیمِ الاَْعْمَالِ. فَتَذَکَّرُوا فِی الْخَیْرِ وَ الشَّرِّ أَحْوَالَهُمْ، وَ احْذَرُوا أَنْ تَکُونُوا أَمْثَالَهُمْ).

در این جمله امام (علیه السلام) به سرنوشت اقوامی، همچون قوم عاد، ثمود و قوم نوح و قوم لوط و سرنوشت فرعون‌ها و نمرود‌ها عذاب‌هایی که بر اثر اعمال زشتشان بر سر آن‌ها فرو آمد اشاره می‌کند و همه را از مبتلا شدن به چنان سرنوشتی برحذر می‌دارد.

تعبیر به «سُوءِ الاَْفْعَالِ وَ ذَمِیمِ الاَْعْمَالِ» ممکن است تأکید بر روی یک معنا باشد و آن کار‌های زشت و ناپسند است. این احتمال نیز وجود دارد که «سوء افعال» اشاره به اعمال گناه آلوده باشد و «ذمیم اعمال» ناظر به کار‌های ناپسند، هر چند به مرحله گناه نیز نرسد؛ مانند غفلت از جان محرومان و ترک انصاف و جود و بخشش و ایثار که مورد نکوهش عقل و خرد است.

آن گاه بعد از بیان این اجمال به تفصیل می‌پردازد، همان روشی که قرآن مجید، کراراً از آن برای بیان مسائل مهم استفاده می‌کند، می‌فرماید: «هرگاه به تفاوت دو حال آن‌ها (پیروزی و شکست) بیندیشید به سراغ اموری بروید که موجب عزّت و اقتدار آنان شد؛ دشمنان را از آن‌ها دور کرد؛ عافیت و سلامت را برای آنان گسترش داد؛ نعمت‌ها مطیعشان شد و کرامت و شخصیت، رشته خود را به آنان پیوست»؛ (فَإِذَا تَفَکَّرْتُمْ فِی تَفَاوُتِ حَالَیْهِمْ، فَالْزَمُوا کُلَّ أَمْر لَزِمَتِ الْعِزَّةُ بِهِ شَأْنَهُمْ، وَ زَاحَتِ الاَْعْدَاءُ لَهُ عَنْهُمْ، وَ مُدَّتِ الْعَافِیَةُ بِهِ عَلَیْهِمْ، وَ انْقَادَتِ النِّعْمَةُ لَهُ مَعَهُمْ، وَ وَصَلَتِ الْکَرَامَةُ عَلَیْهِ حَبْلَهُمْ).

سپس امام، عواملی را که باعث فراهم شدن این امور پنجگانه (عزّت، شکست دشمن، عافیت، نعمت و کرامت) شد به این صورت بیان می‌فرماید: «(این امور عبارتند از) پرهیز از تفرقه و پراکندگی، تأکید بر الفت و اتحاد، تشویق یکدیگر به آن و سفارش نمودن به انجام آن است»؛ (مِنَ الاِْجْتِنَابِ لِلْفُرْقَةِ، وَ اللُّزُومِ لِلاُْلْفَةِ، وَ التَّحَاضِّ عَلَیْهَا، وَ التَّوَاصِی بِهَا).

این عوامل چهارگانه گرچه همه به مسئله اتحاد و وحدت باز می‌گردد؛ ولی هر یک از تعبیرات ناظر به نکته‌ای است؛ اجتناب از فرقه ناظر به نفی عوامل تفرقه است و لزوم الفت، ناظر به اثبات عوامل وحدت است. «تحاض» اشاره به تشویق است (احتمالا تشویق‌های عملی) و «تواصی» اشاره به سفارش کردن از طریق بیان است؛ و همه این‌ها در مسیر اتحاد صفوف و یکدلی است.

سپس امام (علیه السلام) به جنبه منفی این مسئله؛ یعنی تفرقه و عوامل آن می‌پردازد و با تعبیری پر معنا به آن‌ها هشدار می‌دهد که از عوامل اختلاف به شدت بپرهیزند، می‌فرماید: «از هر کاری که ستون فقرات آن‌ها را در هم شکست و قدرتشان را سست کرد اجتناب کنید»؛ (وَ اجْتَنِبُوا کُلَّ أَمْر کَسَرَ فِقْرَتَهُمْ (۱)، وَ أَوْهَنَ مُنَّتَهُمْ (۲)).

در ادامه این سخن بعد از ذکر این اصل کلی، انگشت بر عوامل خاص آن می‌گذارد و می‌فرماید: «(عوامل اختلاف آنها) از کینه‌های درونی، بدخواهی، پشت به هم کردن و دست از یاری هم برداشتن بود»؛ (مِنْ تَضَاغُنِ الْقُلُوبِ، وَ تَشَاحُنِ الصُّدُورِ، وَ تَدَابُرِ النُّفُوسِ، وَ تَخَاذُلِ الاَْیْدِی).

این چهار عامل، عوامل اصلی اختلافند که بعضی جنبه باطنی دارد؛ مانند کینه‌هایی که در سینه‌ها پنهان است و حسادت و بخل، و بعضی جنبه ظاهری دارد؛ مانند پشت به یکدیگر کردن و در برابر حوادث برادران و دوستان و مؤمنان را تنها گذاشتن. آری! این امور در هر قوم و ملتی پیدا شود پشتشان را می‌شکند و قدرتشان را می‌گیرد.

پی نوشت ها:

۱. «فقره» به معنای مهره پشت است که جمع آن «فقرات» است و به منزله ستونی است که پشت انسان را نگه می‌دارد و به او اجازه خم و راست شدن می‌دهد.

۲. «منّه» به معنای قوّت است و «منّت» بر وزن «عزّت» به معنای نعمت بزرگ است که موجب قدرت و قوت می‌شود و به گفته راغب در مفردات در اصل از «منّ» که واحد وزن است گرفته شده است.
بازگشت به ابتدای صفحه
ارسال به دوستان
ارسال نظر
نام:
ایمیل:
* نظر:
روایت تصویری
نگاه دوم
پیشنهاد سردبیر
پربازدیدها

فهرست جدید دانشگاه‌های خارجی مورد تایید وزارت علوم اعلام شد

بیانیه مشترک ایروان و باکو در راستای عادی سازی روابط

حضور رئیس قوه قضاییه در دانشگاه محقق اردبیلی در روز دانشجو/ تبیین و تشریح موضوعات و پرونده‌هایی نظیر «واردات نهاده‌های دامی» و «چای دبش» برای دانشجویان توسط رئیس عدلیه

تمام مدیران بانک آینده برکنار شدند/ ‌‌‌هر فصل نام ابربدهکاران مالی را منتشر می‌کنیم

مصر مرز «رفح» را بدون قید و شرط باز کند/امروز نگاه زنان و کودکان بدون آب، دارو و غذای غزه به تصمیم قاطع مصر دوخته شده است

واکنش بانک مرکزی درباره پرونده فساد چای؛ حتی یک دلار هم ارز ترجیحی به واردات چای ندادیم

رئیسی: محور مهم مذاکره در این سفر مسئله فلسطین است/ گسترش روابط بین دو کشور در حوزه‌های مختلف

۲ شرط تل‌آویو برای توقف جنگ غزه

تصویری از لحظه استرداد تتلو توسط نیروهای مرزبانی ترکیه

وضعیت هوای تهران در شرایط ناسالم برای گروه‌های حساس

اقدام معنادار آموزش و پرورش/ دوقطبی سازان مشغول کارند!

ورود سامانه بارشی به کشور از شنبه

طرح الزام ثبت‌ معاملات اموال غیرمنقول در مجمع تشخیص تصویب شد

تتلو تحویل مقام قضایی تهران شد

سازمان هواشناسی هشدار داد/ تشدید آلودگی هوا از صبح فردا در ۷ شهر

جنگ روانی اسرائیل علیه مقاومت؛ باز هم تونل‌ها سوژه اصلی

واکنش سخنگوی دولت به اطلاعیه قوه قضائیه درباره لایحه عفاف و حجاب

رئیس جمهور کوبا با رهبر انقلاب دیدار کرد

افزایش مبلغ تسهیلات طرح «نسیم سرمایه» تا سقف سه میلیارد ریال

فهرست جدید دانشگاه‌های خارجی مورد تایید وزارت علوم اعلام شد

بیانیه مشترک ایروان و باکو در راستای عادی سازی روابط

زوج هالیوودی در مسجد ابوظبی/ واکنش‌ها به حجاب رزی هانتینگتون

پایان مدت آتش بس موقت در نوار غزه بدون اعلام تمدید آن/ ازسرگیری حملات رژیم صهیونیستی/ شهادت ۲۱ فلسطینی

امیرعبداللهیان: تا دیر نشده حملات به غزه را فورا متوقف کنید/ اسرا با جنگ آزاد نمی‌شوند

۲ بحران بزرگ برای صهیونیست ها/ از شوک روانی داخلی تا انزجار فراگیر افکار عمومی منطقه ای و بین المللی از رژیم اشغالگر قدس

پیش‌بینی افزایش آلودگی هوای تهران از یکشنبه تا سه‌شنبه/ ثبت دمای منفی ۳ در فیروزکوه

استقبال کم مخاطبان از فیلمنامه هایی مشابه با کیفیت ضعیف/ کمدی‌های کپی‌کارِ کم‌فروغ

رئیسی ۲ قانون مصوب مجلس را برای اجرا ابلاغ کرد

رزمایش ارتش چین همزمان با تنش در شهر مرزی میانمار

نگرانی سازمان جهانی بهداشت درباره شیوع بیماری‌های تنفسی در چین

کدام نمایندگان فعلی مجلس تایید یا ردصلاحیت شده اند؟ + لیست درحال تکمیل

هزینه ۱۲ میلیارد دلاری دیابت در ایران/ ۷۰ درصد بیماران دیابتی تحت مراقبت نیستند

آمار ثبت‌نام مجلس خبرگان به ۲۸۷ نفر رسید

گوگل در روسیه ده‌ها هزار دلار جریمه شد

آخرین وضعیت تامین داروهای کمیاب‌شده در کشور/ کمبود "متی‌ مازول" رفع می‌شود

مخرج مشترک تندروها در تخریب و تضعیف قوه‌قضائیه/ بازخوانی کذب‌سرایی و تحریف واقعیت با هدف تشویش اذهان و تخریب قوه‌قضاییه توسط چهره‌ها و رسانه‌های تندرو

واگن قطار ایتالیایی با شعارِ «غزه باید آزاد شود» / عکس

تحول در دنیای تبلیغات با ابزار جدید هوش مصنوعی گوگل

راز طول عمر جنتی به روایت پسرش

آلودگی شدید امروز هوای کرج/ عکس

حقیقتی که تصمیمات عربستان نشان داد

خنجر از پشت/ نام کشورهای عربی حامی اسرائیل در جنگ غزه فاش شد