به گزارش روزپلاس، میانگین بازدهی گروه منسوجات در شهریورماه سال‌جاری از مرز 8,25 درصد گذشت؛ عددی که باعث شد تا با این سطح بازدهی، گروه منسوجات بر سکوی سومین گروه پر بازده ششمین ماه سال‌جاری، جا خوش کند. در حال حاضر 5 نماد در این گروه بورسی، حضور پررنگی دارند. از نبروج، نمرینو، نتوس، نشار و نطرین به عنوان نمادهای حاضر در این گروه یاد می‌شود. اما درباره کلیات این گروه چه می‌دانیم؟
درحال حاضر حاشیه سود خالص گروه نساجی در محدوده 10,9 درصد ارزیابی شده و حاشیه سود عملیاتی آن هم حدود 20,4 درصد است. با این حال، نرخ بازده دارایی 8,7 درصدی آن باعث شده که یکی از صنایع با نرخ بازده دارایی پایین لقب بگیرد. از دیگر مختصات این گروه، می‌توان به دوره وصول مطالبات 67 روزه و p/e 43,83 درصدی اشاره داشت که تا حدودی از جذابیت این سهم در بازار معاملات کاسته است.
ارزش بازار گروه منسوجات در محدوده یک هزار و 894 میلیارد تومان بوده و سهم از بازار این گروه حدود چهارصدم درصد است. ناگفته نماند که میانگین حجم معاملات این گروه در 30 روز گذشته، اندکی رشد داشته است.
درحال حاضر تعداد واحدهای فعال صنعت نساجی و پوشاک 5هزار و ۸۰۰ واحد بوده که گفته می‌شود در کنار آنها ۴۰۵ واحد راکد هم وجود دارد.
با این‌همه، وزارت صمت اعلام کرده که در سال گذشته صادرات صنعت نساجی و پوشاک از نظر وزنی ۸ درصد و از نظر ارزشی ۶ درصد رشد داشته است.
این صنعت با چه ریسک‌هایی دست و پنجه نرم می‌کند؟
از قرارمعلوم، صنعت نساجی را چهار ریسک مهم تحت فشار بیشتری گذارده که ازجمله آنها می‌توان به ریسک نوسانات نرخ ارز، وصول مطالبات، ریسک نقدینگی و ریسک تجاری اشاره کرد.
فرسوده بودن ماشین‌آلات صنعت نساجی هم ریسک دیگری است که به جرأت می‌توان گفت، 70 درصد مشکلات صنایع نساجی در تولید محصولات مرغوب و صادرات‌محور، ناشی ازعقب‌ماندگی این صنایع از به‌روز‌رسانی دستگاه‌ها و ماشین‌آلات بوده زیرا عمر بسیاری از ماشین‌آلات صنایع مرتبط با نساجی و پوشاک کشور به نیم قرن می‌رسد و رفع این مشکل مستلزم سرمایه‌گذاری‌های کلان برای نوسازی این ماشین‌آلات فرسوده و از رده خارج است.
ریسک بزرگ دیگر، فشار جدی قاچاق کالا بر شانه‌های این صنعت و افت تاب‌آوری صنعت نساجی در مقابل مشکلات مذکور است.
واقعیت این است که به دلیل ماهیت قاچاق و عدم امکان ثبت آمار در این حوزه، میزان دقیق قاچاق در حوزه صنعت نساجی قابل عنوان نخواهد بود، اما بررسی میزان صادرات حوزه نساجی در کشور‌های همسایه به ایران بیانگر آن است که حجم قاچاق در صنعت نساجی بیش از ۳,۵ میلیارد دلار است.
البته آمار ستاد قاچاق کالا و ارز از قاچاق ۷۰۰ میلیون دلار پوشاک به کشور حکایت دارد. ناگفته نماند که اتحادیه‌ها و انجمن‌های مرتبط با صنعت نساجی و پوشاک، آمار قاچاق را بیش از ۴,۵ میلیارد دلار عنوان می‌کنند.
وضعیت سرمایه‌گذاری در این صنعت چگونه است؟
به نظرمی‌رسد با وجود سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در صنعت نساجی ایران، این صنعت در بخش‌های مختلف زنجیره ارزش دچار چالش‌های جدی است.
براساس برآورد سرمایه‌گذاری به قیمت‌های ثابت سال ۹۵ سرمایه‌گذاری در صنایع نساجی کشور از ۱۳ هزار میلیارد ریال در سال ۶۸ به ۳۰ هزار میلیارد ریال درسال ۷۲ صعود کرد، اما از آن پس به‌شدت کاهش یافت و به ۹,۵ هزار میلیارد ریال در سال ۷۹ سقوط کرد.
در دهه ۸۰ سرمایه‌گذاری در صنایع نساجی بتدریج رشد کرد و به ۲۸ هزار میلیارد ریال در سال ۸۹ افزایش یافت. درسال ۹۱ هم میزان سرمایه‌گذاری به‌شدت سقوط کرد و به ۵,۹ هزار میلیارد ریال رسید. این روند تا سال ۹۲ ادامه یافت و در سال‌های ۹۳ تا ۹۵ بهبود پیدا کرد و سرمایه‌گذاری در این صنعت در سال‌های ۹۶ و ۹۷ به‌ترتیب به ۱۶ و ۱۴ هزار میلیارد ریال رسید. هر چند که همچنان مشکلات جدی بر سر راه سرمایه‌گذاری در این صنعت وجود دارد. یک واقعیت کلی وجود دارد که گروه منسوجات از جمله صنایع بااهمیت در فهرست صنایع کشور جای گرفته زیرا در صنعت پوشاک و نساجی با تبدیل مواد اولیه پایه مانند پنبه، الیاف اکریلیک، چیپس پلی‌استر و گرانول پروپیلن به نخ و الیاف، امکان تأمین سایر کالاها در طول زنجیره تولید فراهم می‌شود.
با توجه به اینکه سهم عمده قیمت تمام شده کالای نهایی مرتبط با مواد اولیه مصرفی است، بر این اساس نیاز است تا در بخش زنجیره تأمین، بنگاه‌های فعال در این صنعت از یک اطمینان خاطر در قیمت، کمیت و کیفیت مواد اولیه برخوردار باشند که این موضوع با مشکلات زیادی مواجه است، زیرا بخشی از این مواد از خارج کشور تأمین می‌شوند که همین موضوع سبب شده هزینه‌های تأمین افزایش یابد. مواد اولیه صنعت نساجی به دو دسته مواد اولیه طبیعی از جمله پنبه و مواد اولیه مصنوعی از جمله پلیمرهای صنعت پتروشیمی طبقه‌بندی می‌شود.
درخصوص الیاف پنبه، نیاز کشور حدود ۱۲۰ هزار تن پنبه در سال است. هرچندکه ظرفیت تولید پنبه کشور امکان تأمین نیمی از این نیاز را دارد و بقیه پنبه مصرفی در صنعت نساجی کشور به‌طور عمده از مسیر واردات تأمین می‌شود.
دربخش پلیمرهای مصنوعی هم مشکل به دو بخش تقسیم می‌شود؛ بخش نخست، پلیمرهایی است که زنجیره ارزش آنها در کشور شکل گرفته و در داخل تولید می‌شود از جمله پلی‌استر و پلی‌پروپیلن گرید نساجی، اما تولید آنها کمتر از نیاز داخل است. دسته دوم محصولاتی از جمله اکریلیک و نایلون است که در کشور تولید نمی‌شود و باید برنامه‌ریزی لازم برای تکمیل زنجیره ارزش آنها در صنایع بالادست یعنی صنعت پتروشیمی کشور انجام شود.
نیاز صنعت نساجی کشور به الیاف اکریلیک حدود ۱۱۵ هزار تن در سال و به‌طور عمده برای تولید فرش ماشینی است. یکی از دلایل عدم تولید این محصول در کشور کمبود پروپیلن به‌عنوان ماده اولیه فرایند تولید اکریلیک است. امیداعلائی، مدیرعامل شرکت کارخانجات نساجی بروجرد در بررسی مشکلات صنعت نساجی در گفت‌و‌گو با «ایران»، با تأیید مشکل تأمین سرمایه در گردش، گفته است که با افزایش چندین برابری قیمت انرژی، فشار سنگینی بر گرده تولیدکنندگان این صنعت وارد آمده و این صنعت را با مشکلات جدی مواجه کرده است.
به گفته وی، فعالان صنعت نساجی برای نوسازی ماشین‌آلات خود ناچار به دریافت تسهیلات از نظام بانکی هستند اما تراز بانک‌ها منفی بوده و همین امر باعث شده تا نظام بانکی اشتیاق زیادی برای ارائه تسهیلات نداشته باشد.
اعلایی اذعان داشت که به دلیل افزایش شدید قیمت ارز، فعالان صنعت نساجی قدرت مالی خرید ماشین‌آلات نو را ندارند و به همین دلیل، خرید ماشین‌آلات دست دوم در این صنعت بشدت رایج شده است.
مدیرعامل شرکت کارخانجات نساجی بروجرد، تصریح کرده که در یک سال اخیر و طبق دستور دولت، برای حمایت از تولید داخل، واردات کالا محدود شده که همین امر به کارخانجات نساجی کمک جدی کرده است. وی در عین حال یادآور شد که به دلیل اقبال پایین سهامداران از خرید سهام کارخانجات نساجی، بسیاری از کارخانجات نساجی اقبالی برای ورود به بازار سرمایه ندارند و به همین دلیل، تعداد شرکت‌های نساجی حاضر در بورس بسیار پایین است. اعلایی، اذعان داشت که سهام صنعت نساجی چندان برای معامله‌گران جذاب نیست، ضمن اینکه در بازار سرمایه شرکت‌ها و رقبای بهتری در قیاس با این صنعت وجود دارد که معامله‌گران با استرس کمتری در آنها سرمایه‌گذاری می‌کنند و بازدهی بهتری هم کسب می‌کنند.
ایران