فوت افراد در کنار تاثیرات روانی که بر بازماندگان به‌جا می‌گذارد، بعد قانونی و حقوقی نیز دارد. یکی از مهم‌ترین آثار فوت یک فرد، انتقال اموال و دارایی‌ها به ورثه محسوب می‌شود. بعد از پرداخت بدهی‌های متوفی، مابقی اموال بر اساس قوانین ارث که در قانون مدنی ذکر شده است میان ورثه تقسیم می‌شود. فرایند تقسیم ارثیه در این مرحله نیازمند تعیین ورثه است؛ به این معنی که باید مشخص شود چه افرادی از ارث سهم دارند. بنابراین اولین گام، اخذ گواهی انحصار وراثت خواهد بود.
گواهی انحصار وراثت چیست؟
گرفتن این گواهی، اولین قدم برای تعیین تکلیف اموال متوفی است و به درخواست وراث یا یک
موسسه حقوقی از مراجع قضایی صادر می‌شود. این گواهی شامل مشخصات، تعداد وراث، نسبت آنها با فرد فوت‌شده و سهم آنها از ارث خواهد بود.
مراحل اخذ گواهی انحصار وراثت
در درجه اول، بعد از فوت شخص، اداره ثبت‌احوال فوت او را در سیستم ثبت می‌کند و بعد از باطل‌شدن شناسنامه متوفی، گواهی فوت صادر می‌شود. در حال‌حاضر، مراجعه حضوری به این نهاد برای دریافت گواهی فوت الزامی نیست و ورثه می‌توانند به‌صورت آنلاین از طریق وب‌سایت death.sabteahval.ir اقدامات لازم را انجام دهند. ورثه می‌توانند با معرفی یک وکیل یا موسسه‌هایی مانند حقیقت گستر، فرایند انجام کار را به افراد متخصص بسپارند.
در مرحله دوم، ورثه باید قبل از مراجعه به دفاتر خدمات قضایی، استشهادیه‌ای در زمینه منحصربودن ورثه به افراد معرفی‌شده تهیه و با معرفی دو نفر شاهد آن را در دفترخانه‌های اسناد رسمی تنظیم کنند. بعدازاین مرحله، یکی از وراث باید در سامانه ثنا ثبت‌نام کند و احراز هویت و سایر مراحل امنیتی را بگذراند. سپس با مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی، دادخواست را ثبت کند. توصیه می‌شود تمامی این مراحل تحت نظر یک وکیل مجرب و بعد از یک جلسه
مشاوره حقوقی انجام شود.
مراجعه به شورای حل اختلاف
قدم بعدی، مراجعه ورثه به یک مرجع صالح، یعنی شورای حل اختلاف آخرین محل زندگی فرد فوت‌شده برای تقسیم ترکه است. در این مرحله آنها فرم مخصوص انحصار ورثه را پر می‌کنند. در مرحله بعد، درخواست ورثه به دادگاه می‌رود. دادگاه با بررسی اسناد و مدارک موجود در یکی از روزنامه‌های کثیرالانتشار محلی آگهی می‌دهد.
در این آگهی، خبر فوت شخص و اقدام ورثه برای دریافت گواهی انحصار وراثت بیان می‌شود تا اگر شخصی اعتراضی دارد در زمان مشخص به دادگاه مراجعه کند. آگهی به مدت یک ماه مرتبا چاپ می‌شود و اگر بعد از این زمان شخص معترضی وجود نداشته باشد، گواهی صادر می‌شود.
این گواهی که توسط شورا صادر می‌شود، شامل اطلاعات دقیقی از مشخصات و تعداد ورثه و میزان سهم‌الارث هر کدام می‌شود. ورثه با عمل‌کردن به این دستورالعمل می‌توانند به‌راحتی اموال را بین خود تقسیم کنند. در حال حاضر، امکان انجام برخی از این مراحل به شکل اینترنتی و از طریق سایت رسمی دولتی فراهم شده است.
دریافت گواهی انحصار وراثت با حقیقت گستر
موسسه حقیقت گستر با مجموعه‌ای از وکیل‌های حرفه‌ای شامل وکیل ارث و وکیل انحصار ورثه آماده ارائه مشاوره حقوقی به ورثه خواهد بود. این موسسه توسط افرادی متخصص در زمینه حقوقی تاسیس شده است و با سابقه درخشان خود، در طول سال‌های فعالیت اعتماد مشتریان خود را جذب کرده است.
اگر بخواهید بیشتر
درباره حقیقت گستر بدانید این امکان را دارید تا با مراجعه به این مرکز، اطلاعات جامع‌تری را کسب کنید و پرونده خود را به یک تیم متشکل از چندین وکیل پایه یک دادگستری بسپارید.
مدارک لازم برای اخذ گواهی انحصار وراثت
این مدارک باید برای تحریر ترکه و دریافت گواهی به شورای حل اختلاف ارائه شوند:
• گواهی فوت
• شناسنامه متوفی
• کارت ملی متوفی
• عقدنامه یا کپی آن
• شناسنامه وراث
• کارت ملی وراث
• استشهادیه (تنظیم‌شده در دفترخانه اسناد رسمی به‌اضافه گواهی امضا توسط سردفتر)
• وصیت‌نامه (در صورت وجود. البته لازم است بدانید که شخص تنها اجازه تصمیم‌گیری برای یک‌سوم اموالش را دارد و مابقی بعد از پرداخت بدهی‌ها بر اساس قوانین مدنی تقسیم می‌شود.)
• گواهینامه تسلیم اظهارنامه مالیاتی
شرایط و قوانین انحصار ورثه
شرایط و قوانین این فرایند به‌شرح زیر است:
• این قوانین تعیین می‌کنند به چه کسی چقدر ارث می‌رسد. به‌طورکلی، روابط نسبی و سببی در نظر گرفته می‌شوند و ورثه در 3 دسته قرار می‌گیرند. بعد تقسیم اموال باتوجه‌به افراد حاضر در هر گروه صورت می‌گیرد. به‌عنوان‌مثال، اولویت تقسیم ارث با افراد دسته اول خواهد بود. اما اگر بستگان دسته اول وجود نداشته باشند، اموال به دسته بعدی می‌رسد. این طبقه‌ها به‌شرح زیر است:
• طبقه اول: مادر، پدر، دختر و پسر (درجه یک)، فرزند فرزند یا نوه (درجه دو)
• طبقه دوم: پدر پدر، خواهران، برادران، پدر مادر، مادر پدر، مادر مادر (درجه یک) خواهرزادگان و برادر زادگان (درجه دو)
• طبقه سوم: خواهر پدر یا عمه، خواهر مادر یا خاله، برادر پدر یا عمو، برادر مادر (درجه اول) فرزندان آنها (درجه دوم)
ضوابط و شرایط اخذ گواهی انحصار وراثت
ضوابط و شرایط اخذ گواهی انحصار وراثت بشرح ذیل بیان شده‌اند:
• برای گرفتن گواهی حتما لازم نیست ورثه اقدام کنند. هر ذی‌نفع دیگری، مانند طلبکاران متوفی هم می‌توانند از شورای حل اختلاف تقاضای صدور گواهی انحصار وراثت نمایند.
• برای گرفتن گواهی حضور یا رضایت همه وراث لازم نیست و یک نفر برای ارائه این درخواست کافی خواهد بود.
• تمامی فرایندهای و مراحل مربوطه از طریق سامانه ثنا به فرد متقاضی اعلام می‌شود.
• ورثه خارج از ایران هم این امکان را دارند تا از طریق کنسولگری و با کمک یک وکیل انحصار وراثت، گواهی را دریافت کنند.
• درصورتی‌که وکیل معرفی کرده باشید، تمام فرایند می‌تواند بدون زحمت و توسط وکیل انجام شود.
• بهتر است مدارک را برابر با اصل کنید؛ زیرا در این‌صورت توان اجرایی و اثباتی سند رسمی را خواهید داشت.
• برای برابر اصل‌کردن این گواهی باید آن را به دفترخانه اسناد رسمی یا دادگاه ببرید تا آن را برابر اصل کنند.
• اگر مقدار اموال شخص فوت‌شده کمتر از 50 میلیون تومان باشد، گواهی انحصار وراثت محدود صادر می‌شود که به‌دلیل عدم نیاز به انتشار آگهی، زمان کمتری را به خود اختصاص می‌دهد و معمولا بین 3 تا 7 روزکاری طول خواهد کشید.
قوانین تکمیلی در هنگام صدور گواهی ارثیه
•
زمان مشخصی برای گرفتن این گواهی وجود ندارد و ورثه هر زمان می‌توانند اقدامات لازم را انجام دهند؛ اما در صورتی‌که دریافت گواهی توسط شخص شما برایتان مهم است، بهتر است از
خدمات مشاوره حقوقی فوری تهران استفاده کنید.
• فرزندی که پیش از پدر و مادر فوت کند مشمول ارث نخواهد بود. بنابراین فرزندان او در گواهی انحصار وراثت به‌عنوان ورثه معرفی نمی‌شوند.
• نیازی نیست تمامی ورثه اظهارنامه مالیاتی ارائه دهند و کل مالیات ارث پرداخت شود. هر یک از ورثه می‌توانند به اندازه سهم خود مالیات را بپردازند و طبیعتا به همان میزان هم حق تصرف خواهند داشت.
• انحصار وراثت بحثی جدا از تقسیم اموال است. شورای حل اختلاف کار تقسیم اموال را انجام نمی‌دهد و حتی لیست اموال هم در گواهی ذکر نمی‌شود. فقط قدرالسهم هر یک از ورثه در این گواهی مشخص می‌شود.
• قانون اجازه محرومیت از ارث را نمی‌دهد مگر اینکه شخص متوفی قبل از فوت، قرارداد مرتبط با این خویشاوندی را لغو کرده باشد. پس ازبین‌رفتن حقوق ارث و محرومیت از ارث به معنای لغو قوانین و روابط خویشاوندی خواهد بود که قانون در این‌باره مخالفت کرده است.
حتی در صورت وجود وصیت‌نامه، امکان محرومیت وجود ندارد. قانون یک‌سوم، در اینجا هم صدق می‌کند. یعنی فرد متوفی در بهترین شرایط، فقط می‌تواند ورثه را از یک‌سوم ارث محروم کند.
جمع‌بندی
فرایند دریافت ارثیه برای وراث داغدار می‌تواند بسیار طولانی و فرسایشی باشد. به‌دلیل پیچیدگی‌های قانونی، همیشه عاقلانه‌ترین کار، استخدام یا مشورت با یک وکیل پایه یک دادگستری در این زمینه است. یک وکیل مجرب نه‌تنها می‌تواند به‌خوبی شما را راهنمایی کند، بلکه از نظر قانونی اجازه دارد از طرف شما اقدام کند و فرایند اخذ گواهی انحصار وراثت را پیش ببرد.