روسیه با اشتباهی استراتژیک در اوکراین گرفتار شد و حالا با تحلیل اشتباه به دنبال باز کردن پای ناتو در‌ قفقاز است/ روسیه دچار اشتباه راهبردی در تحلیل سیاست‌های غرب است/ ایران باید کریدور ارس و مسیر شمال به جنوب را تکمیل کند

احسان موحدیان، کارشناس حوزه قفقاز در گفتگو با روزپلاس به ارزیابی حمایت روسیه از ایجاد کریدور جعلی زنگزور پرداخت و نسبت به خطر ایجاد کریدور قدرتمند موازی با کریدور شمال- جنوب ایران از طریق ترکیه و حذف ایران از معادلات اقتصادی و امنیتی منطقه هشدار داد.

موحدیان گفت: ریشه این موضوع در اشتباهات راهبردی و تاریخی روس هاست که بعد از فروپاشی شوروی شروع شد و ما باید خیلی عمیق تر به این ماجرا نگاه کنیم. بعد از فروپاشی شوروی، روسیه در درک ماهیت نگرش و تحلیل های غرب نسبت به خود دچار اشتباه راهبردی شد و عدم فهم ماهیت نگاه غرب به روسیه باعث شد روس ها اشتباهات عمیق و مکرر در سیاستگذاری و روابط خودشان با غرب داشته باشند. 

همین نگاه و تحلیل اشتباه روسیه باعث شد ناتو توسعه پیدا کرده و این سازمان نظامی به دروازه های روسیه یعنی اوکراین رسید. از آنطرف ما شاهد بودیم که ترکیه به نمایندگی از ناتو در قفقاز نفوذ کرده و نتایج جنگ ۲۰۲۰ قفقاز به نفع غرب بوده است. جنگی که در سال ۲۰۲۰ بین ارمنستان و جمهوری اذربایجان اتفاق افتاد، تنها یک جنگ محلی نبود و چنین برداشتی یک اشتباه راهبردی بود.

مساله کنترل قراباغ توسط آذربایجان جنبه فرعی ماجراست هدف آن است که ترکیه به نمایندگی از ناتو و رژیم صهیونیستی بتواند به جمهوری آذربایجان و قره باغ نفوذ کند و جنوب ارمنستان هم اشغال شود تا پای غربی ها از طریق ترکیه به دریای کاسپین و آسیای مرکزی باز شود.

روس ها متوجه عمق این موضوع نشدند و البته تصور می کردند اگر مشکلی هم رخ دهد می توانند غرب را مهار کنند و به عقب برانند. ولی تصورشان غلط بود و در نهایت مشکل پیدا کردند.

در باکو هم شاهد هستیم که سرمایه گذاری عمیق انگلیسی ها و حتی فرانسوی ها در صنعت نفت و گاز و بخش های دیگر اقتصادی صورت میگیرد و حضور نظامی، اطلاعاتی و اقتصادی رژیم صهیونیستی در این کشور فراهم است و کار به جایی رسیده که باکو و ارمنستان این بحث را مطرح کردند که یک هلدینگ بین المللی ایجاد کنند که کریدور زنگزور را در خاک ارمنستان کنترل کند. این هلدینگ بین المللی معنای جز حضور غرب در جنوب ارمنستان ندارد.

روس ها دیدند که اوضاع وخیم است. از طرفی در اوکراین درگیر و تحریم شدند و از طرف دیگر برای دور زدن تحریم های غرب به یک مسیر مطمئن و تثبیت شده نیاز دارتد.این مسیر خیلی از سمت ما نیست چون ایران خودش مشکلات تحریمی دارد و زیر ساخت کریدوری ما برای استفاده روس ها کامل نیست. روس ها در دریای سیاه هم مشکل دارند و سیاست گذاری عبور روس ها از این منطقه در عمل در دست ناتو و ترکیه است، لذا روس ها می‌خواهند مدیریت اینکار دست خودشان باشد، به خاطر همین پوتین با علی اف مذاکره کرد که هم بتواند تحریم ها را از طریق آذربایجان دور بزند و هم نفت و گازش را به آذربایجان بدهد که باکو معادلش را صادر کند و هم امکان کنترل این منطقه را توسط غربی ها بگیرد. در این میان ممکن است منافع ما به خطر بیفتد اما به هرحال روس ها منافع خودشان برایشان مهم است.

روسیه الان گرفتار است، اشتباهات راهبردی داشته، می‌خواهد با تاکتیک های کوتاه مدت و سریع و خام و فکر نشده اشتباهات قبلی‌اش را جبران کند و از خفگی بیشتر و محاصره امنیتی و اقتصادی جلوگیری کند. 

غربی ها سالهاست پیگیر ایجاد کریدور زنگزور هستند بعد از جنگ جهانی اول نیز ترکیه عثمانی دنبال این طرح بود منتها آن موقع با فشار روسیه نتوانستند.

اگر این سیاست شکل بگیرد برای ما خطرناک است چون هم نیروهای ناتو به قفقاز سرازیر می شوند و هم اینکه ترکیه با همکاری باکو نیروهای تکفیری و تجزیه طلب پان ترک را در منطقه مستقر می کند. 

با تماشا و انفعال مشکل ما حل نمی شود، ما باید کریدور ارس را که به آذربایجان وعده داده ایم ایجاد کنیم. این کریدور از داخل ایران و از طریق شبکه بزرگراهی و ریل، باکو را به نخجوان متصل می کند.  این مسیر باید ایجاد شود تا بهانه از دست باکو و ترکیه گرفته شود.از طرفی نیاز روس ها را باید از طریق تکمیل مسیرهای کریدوری خود در شمال غرب به سمت جنوب کشور برطرف کنیم.

باید در این سه یا چهار سال تمام ظرفیت های کشور بسیج شود تا مسیرهای کریدوری تکمیل شود که کشورهای همسایه از مسیرهای ترانزیتی ایران استفاده کنند و کشور ما هم به علت حذف از مسیرهای مهم انتقال کالا و انرژی جهان از معادلات اقتصادی و سیاسی جهان حذف نشود.