پیام های پشت پرده سفر رئیس دستگاه اطلاعاتی عراق به سوریه

به گزارش روزپلاس، دیدار  روز پنجشنبه «حمید الشطری» رئیس جدید دستگاه اطلاعات عراق با «ابو محمد الجولانی»، حاکم خودخوانده سوریه توجه رسانه‌ها را به خود جلب کرد. الشطری که تنها یک هفته از انتصابش به عنوان رئیس دستگاه اطلاعات عراق می‌گذرد همراه با هیئت عالی‌رتبه سیاسی و امنیتی عراق راهی دمشق شد.

در حالی که سایر کشورها عمدتا هیئت های سیاسی و دیپلماتیک خود را برای دیدار با الجولانی به دمشق اعزام کرده بودند، عراق از فرستادن وزیر یا شخصیت مسئول در سیاست خارجی این کشور به پایتخت سوریه امتناع کرد و با اعزام الشطری گمانه زنی‌ها حول نگاه امنیتی خود به مسئله سوریه را تقویت کرد.

سابقه الجولانی برای هیچ کشوری به اندازه عراق قابل فهم نیست. الجولانی در سالهای رهبری گروهک‌های تروریستی در عراق و سوریه، طراحی بیش از 100 عملیات تروریستی را تنها در خاک در عراق برعهده داشت. وی در سال 2006 در حالی که در حال کاشت مین بود، توسط آمریکایی‌ها دستگیر شد. وی توسط نظامیان آمریکایی به همراه تروریست‌هایی همچون ابوبکر البغدادی، و ابو مصعب الزرقاوی به زندان بوکا بصره منتقل می‌شوند. این چهره ها سرانجام در سال 2010 توسط آمریکایی‌ها آزاد می‌شوند.

 در همان سال، الجولانی با ابوبکر البغدادی بیعت می‌کند تا با تشکیل و پی‌ریزی «جبهه الشامیه» عراق را به مقصد سوریه ترک کند. بدون شک یکی از عوامل اصلی که در زمان سیطره داعش بر بخشی از خاک سوریه، عراق را از سال 2014 وارد بحران مواجهه با گروه‌های تروریستی کرد عملیات‌های الجولانی بود.

بنابراین عراق، نقش الجولانی در بی‌ثباتی کشورش را هرگز فراموش نخواهد کرد. اما در مجموع به نظر می رسد ارتش، الحشد الشعبی و دیگر نیروهای امنیتی- نظامی عراق در تلاش هستند تا همه چیز را در تنظیم مناسبات خود با تحولات اخیر سوریه، منحصر به مرز بدانند و از هرگونه نیت‌خوانی و پیش قضاوت در مورد حاکمان جدید سوریه، در شرایط ملتهب منطقه اجتناب کنند.

پیش از دیدار «حمید الشطری»، رئیس دستگاه اطلاعات عراق با جولانی، سرکرده گروهک تحریر الشام، گمانه‌زنی‌هایی مطرح بود که «خمیس الخنجر»، رئیس حزب السیاده در روزهای گذشته با سفر به دمشق شخصا با جولانی دیدار کرده است.

تاکنون هیچ منبع نزدیکی به خنجر این موضوع را تکذیب نکرده اما به نظر می‌رسد عراق تا زمانیکه آسیبی از ناحیه حاکمان جدید سوریه به منافع دولت و ملت عراق وارد نشود، دست به تمهیدات و تصمیمات سلبی و یا تنبیهی نخواهد زد.

اولین سفر الشطری به سوریه در مقام رئیس دستگاه اطلاعات عراق، در حقیقت ارسال پیامی هشدارآمیز از سوی بغداد برای الجولانی قلمداد می شود تا وی را نسبت به هرگونه ماجراجویی برآمده از پروژه‌های آمریکایی، انگلیسی و اسرائیلی برحذر دارند

عمده نگرانی طرف عراقی در شرایط کنونی، وضعیت آوارگان مستقر در اردوگاه «الهول» و «الرکبان» و زندان‌هایی است که بدون هیچ نظارتی به روی تروریست‌ها گشوده شدند. اردوگاه الهول در حال حاضر 20 هزار نفر در خود جای داده است. اکثر ساکنین این اردوگاه ها را نزدیکان نیروهای داعشی که در سالهای گذشته در سوریه و عراق دست به عملیاتهای تروریستی زده‌اند تشکیل می‌دهند.

اردوگاه «الرکبان» در مثلث مرزی سوریه، عراق و اردن

گفته می‌شود یکی از محورهای اصلی دیدار الشطری و الجولانی درخصوص موضوع زندان‌ها و اردوگاه‌های سوری بود که هر لحظه می‌تواند تهدیدی جدی برای عراق تلقی شود. از دیگر محورهای گفتگو بین رئیس دستگاه اطلاعات عراق و سرکرده تحریرالشام، پرونده کردهای سوری اعلام شده است.

برخی منابع کردی پیش از این مدعی شده بودند که «مظلوم عبدی»، فرمانده نیروهای موسوم به سوریه دمکراتیک (قسد) با مسعود بارزانی، رهبر حزب دموکرات کردستان عراق بر سر آینده سوریه گفتگو کردند. منابع کردی افزودند که گفتگوها میان قسد و حزب دموکرات کردستان عراق تا بدین لحظه به توافقی منجر نشده است اما طرفین بر سر افزایش همکاری‌های دو جانبه با هدف تعیین وضعیت کردهای سوریه تاکید کرده بودند.

در روزهای اخیر خبرها حکایت از آن داشت که درگیری نیروهای قسد با نیروهای تحت حمایت ترکیه در دو منطقه کوبانی و اطراف سد تشرین در حال تشدید است. اخیرا «فرهاد شامی»، سخنگوی قسد تهدید کرده بود سقوط کوبانی مقدمه سرنگونی دیگر شهرهای مناطق کردنشین خواهد بود. سخنان «فرهاد شامی» در حقیقت پیامی به سرکرده تحریرالشام بود مبنی بر اینکه اگر مناطق کردنشین سوریه توسط رهبر فعلی سوریه نادیده گرفته شود و یا اینکه الجولانی قصد و نیت درگیری با مناطق تحت سیطره کردها داشته باشد، آتش جنگ و ناآرامی در کل منطقه شعله ور خواهد شد.

از سوی دیگر تعویق روند پرداخت حقوق کارکنان اداری اقلیم و اختلاف بر سر تشکیل دولت جدید در کردستان عراق می‌تواند زمینه ای برای آغاز بحران جدید در اقلیم کردستان عراق نیز باشد. 

بسیاری از ناظران و تحلیلگران در نهایت در ارزیابی سفر امنیتی عراق به دمشق بر این باورند که بغداد همچنان به مثابه یک تروریست به الجولانی می‌نگرد. علیرغم اینکه عراق در زمره نخستین کشورهایی بود که سفارت و پرچم جدید حاکمان خودخوانده در سوریه را به رسمیت شناخت، اما همچنان حضور الجولانی در راس حکومت کنونی سوریه را به مثابه تهدیدی برای خود تلقی ‌می‌کند.

در عرصه میدان خبرها حاکی از آن است که حشد الشعبی و ارتش عراق در آماده باش کامل و 24 ساعته قرار دارند که موید گزاره فوق در مورد احساس خطر جدی مقامات عراقی از تحولات سوریه است، چرا که انتصاب افرادی که در قالب حکومت جدید که در سال‌های گذشته بغداد را وارد یکی از بزرگترین بحران های امنیتی و هویتی کرده بودند، برای دولت این کشور به هیچ عنوان پذیرفتنی نیست.

همزمان با سفر الشطری، رئیس دستگاه اطلاعات عراق به دمشق، الجولانی فردی را بر منصب وزارت اطلاعات سوریه گماشت که نیات و اهداف او علیه عراق کاملا آشکار است. «انس خطاب» به «ابو احمد حدود» مشهور بود چون در سال‌هایی که داعش، عراق را هدف قرار داده بود او مسئولیت انتقال نیروهای تروریستی از خاک عراق به سوریه را عهده دار بود.

«انس خطاب» طی سال‌های 2004 تا 2011 به عنوان نیروی القاعده در عراق فعالیت می‌کرد. وی بعدها در جایگاه حلقه وصل داعش میان عراق و سوریه قرار گرفت. سابقه «خطاب» همچون الجولانی برای نیروهای امنیتی عراق به طور کامل روشن است.

در این بین به نظر می‌رسد اگر سفر روز گذشته مقام عراقی به سوریه که در قامت شخصیتی کاملا امنیتی به دمشق سفر کرد با نتایج مطلوبی همراه نشود، دولت عراق نحوه همکاری و فعالیت خود را  با حکومت خودخوانده الجولانی در حد موضوعات امنیتی حفظ خواهد کرد و یا آنکه تا زمان برگزاری هرگونه انتخابات سراسری و فراگیر در سوریه، مانع از شکل گیری هرگونه روابط رسمی سیاسی میان بغداد و دمشق شود.